Της Κυριακής Ματζάνα
“Life is the period between one breath and the next; a person who only half breathes, only half lives. He who breaths correctly, acquires control of his whole being.”
Hatha Yoga Pradipika
Κάποτε στα είκοσι δύο μου, τεταρτοετής φοιτήτρια, Ιούνιο μήνα με αφόρητη ζέστη, έπαθα αυτό που λέμε κρίση πανικού. Τότε δεν ήξερα την ορολογία. Θυμάμαι όμως σαν σήμερα, την ένταση και το άκρως δυσάρεστο συναίσθημα που περιέβαλε την εμπειρία.
Εκείνο το διάστημα έκανα εκατό πράγματα συγχρόνως, διάβαζα για την εξεταστική, είχα ξεκινήσει την πρώτη μου εργασιακή σχέση με την ΕΡΤ και έτρεχα στα γυρίσματα της μικρού μήκους ταινίας που κάναμε με τον Δήμο Αβδελιώδη. Φυσικά οι παρέες και τα ξενύχτια «έτρεχαν» παράλληλα, τότε στην πρώτη μας νιότη, εννοείτε ότι δεν πηγαίναμε νωρίς για ύπνο γιατί δουλεύαμε την άλλη μέρα…
Όλα αυτά ήταν περίφημα και εγώ ήμουν πολύ νέα και γεμάτη ενέργεια. Αυτό που πυροδότησε όμως το άγχος που δούλευε ύπουλα πίσω από την πολυπραγμοσύνη μου και με οδήγησε στην εμπειρία της κρίσης πανικού, ήταν ένα τηλεφώνημα από το σπίτι μου που αφορούσε μια ευαίσθητη και καινούργια τότε οικογενειακή κατάσταση. Έκλεισα το τηλέφωνο και ξέσπασα σε κλάματα. Μέχρι εκεί καλά… Στην συνέχεια όμως μου κόπηκε η αναπνοή. Σε συνδυασμό με την ασφυκτική ζέστη του τότε μικρού μου διαμερίσματος στην Ν. Σμύρνη, τα επόμενα λεπτά νόμιζα ότι θα πεθάνω από ασφυξία. Ευτυχώς όμως όχι, αυτό δεν συνέβη. Φυσικά επέζησα…
Όμως αυτή η κρίση πανικού, που στην συνέχεια την ξέχασα συνεχίζοντας κανονικά την ζωή μου και τις δράσεις μου, μου κληροδότησε μια χαρακτηριστική δύσπνοια. Εκείνο το καλοκαίρι έκανα κανονικά τις διακοπές μου που τότε κρατούσαν τρεις μήνες, ξυπνώντας καθημερινά στο πιο καθαρό περιβάλλον του κόσμου, στην εξοχή δίπλα στο βουνό και παραδίπλα στην θάλασσα. Όμως η κάθε μου αναπνοή ξεκινούσε με μια μικρή βεβιασμένη προσπάθεια, η οποία μου προκαλούσε κούραση και κυρίως επιπλέον άγχος. Δεν ανέπνεα φυσικά και αβίαστα, ζοριζόμουν.
Το μοτίβο αυτό συνεχίστηκε… Κάποιες φορές το ξέχναγα και δεν το παρατηρούσα, άλλοτε πάλι επέστρεφε δίνοντας το παρόν στην καθημερινότητά μου, κάνοντας με να μετρώ τις ανάσες μου και τον αέρα που εισπνέω. Πολύ εκνευριστικό…
Η αλήθεια είναι πως κάποιον γιατρό συμβουλεύτηκα, ίσως πνευμονολόγο, αλλά πέρα από το να με καθησυχάσει δεν θυμάμαι να πήρα περισσότερες πληροφορίες.
Μετά από πολλά χρόνια και ενώ ήμουν πια εξοικειωμένη με την μικρή μου δύσπνοια, τόσο ανεπαίσθητη ώστε μόνο εγώ την ήξερα, συγχρόνως όμως τόσο επίμονη που την κουβαλούσα σαν ένα μόνιμο αξεσουάρ παντού, αποφάσισα να κάνω γιόγκα.
Τότε, δηλαδή το 2005, η γιόγκα στην Αθήνα μόλις είχε αρχίσει να διαδίδεται. Σίγουρα δεν ήταν μόδα και δεν υπήρχε ένα στούντιο σε κάθε γειτονιά, όπως τώρα. Εκτός από μια φίλη που ζούσε χρόνια στην Αγγλία και μου είχε πει με φυσικότητα: «Δεν έχεις κάνει; Είναι πολύ ωραία!» δεν είχα κάποιον άλλο στο περιβάλλον μου που να έχει δοκιμάσει. Πως μου ήρθε δεν ξέρω, πάντως πήγα σε μια σχολή χορού στον Χολαργό, όπου κάνανε γιόγκα δύο φορές την εβδομάδα με μια τύπισσα από το Σαν Φρανσίσκο.
Είχε πολύ πλάκα, δεν μπορούσα να σταθώ στις asanas, στις θέσεις δηλαδή, για πάνω από μερικά δευτερόλεπτα και σωριαζόμουν κατάκοπη στο πάτωμα. Για αναπνοές ουδείς λόγος… Φαντάζομαι ότι θα υπήρχαν στο μάθημα, αλλά δεν θυμάμαι να αντιλήφθηκα κάτι ιδιαίτερο.
Παρ’ όλα αυτά στο μάθημα της γιόγκα πήγα και ξαναπήγα. Άλλαξα σπίτι, περιοχή, άλλαξα χώρο και δασκάλους. Χωρίς να έχω γίνει ιδιαίτερα συνεπής, κρατούσα μια σταθερή σχέση με το «άθλημα». Μέχρι που παντρεύτηκα και έμεινα έγκυος.
Στο πλαίσιο της ιδέας «θέλω να κάνω το καλύτερο για το μωρό μου» που όλες τις μέλλουσες μανούλες διέπει, έψαξα για prenatal yoga. Τότε γνώρισα την Κατερίνα και παρέμεινα πιστή στην σχολή της για τα επόμενα πέντε χρόνια. Μαζί της νομίζω για πρώτη φορά κατάλαβα την αξία των αναπνοών, της τεχνικής pranayama που σηματοδοτεί την γιόγκα. Φυσικά ο ρόλος του δασκάλου είναι πολύ σημαντικός. Κάποιος πρέπει να σε μυήσει με τον σωστό τρόπο και στην συνέχεια εσύ να επιμείνεις με υπομονή και επιμονή. Τα αποτελέσματα και η αλλαγή στην φύση της αναπνοής μου έγιναν εμφανή.
Γιόγκα χωρίς pranayama δεν υφίσταται. Pranayama, είναι η τεχνική της σωστής αναπνοής, κατά την οποία αξιοποιείται η πλήρης χωρητικότητα των πνευμόνων μέσω της σωστής χρήσης του διαφράγματος.
Οι Ινδοί ανέπτυξαν την επιστήμη της Γιόγκα και την χρήση της αναπνοής, με συστηματικό και εμπεριστατωμένο τρόπο για χιλιάδες χρόνια.
Ο στόχος, ήταν ο έλεγχος του νου και της ζωτικής ενέργειας (prana) μέσα από τον έλεγχο της αναπνοής. Πίσω από αυτό υπάρχει επιστημονική έρευνα, παρατήρηση και μαθητεία που κράτησε αιώνες και έχει καταγραφεί σε αρχαία κείμενα και πηγές. O πλούτος και η αξιοπιστία αυτής της συστηματικής μεθόδου, πατάει πάνω σε ιατρικά δεδομένα και συμπίπτει σε πολλά σημεία με την σύγχρονη ιατρική.
Πολλά από όσα σήμερα εμπίπτουν στις οδηγίες που διαβάζουμε σε άρθρα και αφορούν την υγεία, την διατροφή, τον ύπνο, την θετική σκέψη, το σώμα, την άθληση, υπάρχουν εδώ και χιλιετίες στην επιστήμη της Γιόγκα.
Αυτό όμως που δεν καταγράφεται στην well being αρθρογραφία τόσο συχνά, παρά μόνο σε εξειδικευμένα έντυπα, είναι το σκέλος της αναπνοής. Ίσως γιατί είναι πολύ βιωματικό, ίσως γιατί το θεωρούμε πολύ δεδομένο, ίσως γιατί εύκολα κάποιος μπορεί να πει: «Τι θα πει σωστή αναπνοή; Δεν υπάρχει αυτό! Όλοι ξέρουμε να αναπνέουμε» . Το έχω ακούσει…
Όλοι αναπνέουμε, πόσο σωστά όμως;
Φυσικά και υπάρχει σωστή αναπνοή, καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν από αυτή. Σωστή αναπνοή είναι η διαφραγματική αναπνοή και πολύ συχνά πολλοί από εμάς αναπνέουμε λάθος ή έχουμε αποκτήσει κακές αναπνευστικές συνήθειες. Ορισμένες φορές, όπως αυτή στην δική μου περίπτωση, με την επίκτητη δύσπνοια- αξεσουάρ, χρειάζεται να επαν-εκπαιδευτούμε προκειμένου να εγκαταλείψουμε μια κακή αναπνευστική συνήθεια που το σώμα μας έχει εγκαταστήσει και να χτίσουμε ένα καινούργιο τρόπο να αναπνέουμε.
Επί της ουσίας ξέρουμε να αναπνέουμε, απλώς χρειάζεται να το ξαναθυμηθούμε. Λέμε πως πρέπει να επαν-εκπαιδευτούμε, γιατί η σωστή αναπνοή πριν την χάσουμε στην διαδρομή, υπήρχε στην λειτουργία του σώματος μας από μωρά.
Τα μωρά γεννιούνται και αναπνέουν με τέλειο τρόπο.
Φυσικά εξαιρούνται οι παθολογικές περιπτώσεις. Όμως ένα υγιές μωρό, αναπνέει τέλεια, δηλαδή με πλήρη «γιόγκικη» αναπνοή. Παρατηρήστε το και θα δείτε την κοιλίτσα του να φουσκώνει και να ξεφουσκώνει, τα πλευρά και τον θώρακα να ανασηκώνονται ανεπαίσθητα.
Όταν ζούμε κάτω από συνθήκες άγχους, πίεσης, κούρασης, ο ρυθμός και η φύση της αναπνοής μας αλλάζει. Γίνεται ρηχή, κοφτή, βεβιασμένη και συμβαίνει κυρίως στην περιοχή του θώρακα. Αυτό το είδος αναπνοής είναι πολύ πιο ρηχό σε σχέση με την αναπνοή που κατευθύνεται κυρίως από την κοιλιά και το διάφραγμα. Το αποτέλεσμα είναι αναπνέοντας θωρακικά, να μην τροφοδοτούμε το σώμα μας με το απαραίτητο οξυγόνο και να οδηγούμαστε σε συνθήκες δύσπνοιας – πολλές φορές χρόνιας -, μια και αυτό το είδος αναπνοής μπορεί να εγκατασταθεί.
Όπως στην δική μου περίπτωση, μπορούμε να χτίσουμε ακούσια, μια κακή αναπνευστική συνήθεια. Σε αυτή την περίπτωση, αν θέλουμε να απαλλαγούμε με άμεσο και μόνιμο τρόπο, πρέπει να επαν-εκπαιδεύσουμε το σύστημά μας σε καινούργιες και υγιής αναπνευστικές συνήθειες. Αυτό είναι εφικτό και συμβαίνει πολύ αποτελεσματικά με την γιόγκα και συγκεκριμένα με το κομμάτι της γιόγκα που λέγεται pranayama. Δεν είναι τίποτα άλλο παρά ασκήσεις αναπνοής που γίνονται πολύ μεθοδικά και με βιωματικό τρόπο καταφέρνουν να αλλάξουν το πώς αναπνέουμε. Μπορούν να μας μάθουν να διευρύνουμε την αναπνοή μας και να την ελέγχουμε προς όφελός μας.
Τα οφέλη είναι πολλαπλά. Σωστή αναπνοή σημαίνει:
• Αργός ρυθμός αναπνοής και κατά συνέπεια πιο αργός καρδιακός ρυθμός, δηλαδή ξεκούραστη νεανική καρδιά που μπορεί να μας προσφέρει σε συνδυασμό με διατροφή και άσκηση, υγεία και μακροζωία.
• Η σωστή αναπνοή είναι ένας καταλύτης για το νευρικό μας σύστημα. Λειτουργεί άμεσα στην εξισορρόπηση του.
• Μπορεί να δράσει κατασταλτικά στο άγχος ακόμη και στον φυσικό σωματικό πόνο.
• Οι ασκήσεις αναπνοής, τα pranayamas, είναι μια εκπαίδευση ζωής. Μπορεί να είναι χρήσιμη σε παιδιά και εφήβους, σε ανθρώπους που βιώνουν καταστάσεις έντονου συναισθηματικούς άγχους, σε ενήλικες και υπερήλικες.
• Είναι μια προσέγγιση απλή, φυσική και μόνιμη που μπορεί να μας δώσει ισορροπία και φυσική ευφορία.
Μπορούμε να πούμε πολλά για τον έλεγχο της αναπνοής, για τις ενδορφίνες, για το συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό μας σύστημα, τις ορμόνες. Το σημαντικό όμως είναι να μάθουμε να κάνουμε σωστές αναπνοές. Είναι εύκολο και έχει μόνιμο αποτέλεσμα. Αυτό είναι το μαγικό κομμάτι όταν μια εκπαίδευση γίνεται βιωματικά. Κατακτάς την διαδικασία, τον τρόπο και όταν χρειαστεί μπορείς εύκολα να τον ανακαλέσεις. Είναι ωραίο γιατί είναι απλό και είναι δικό μας.
Το ξέρω γιατί εγώ και το αξεσουάρ μου, η μικρή χαρακτηριστική μου δύσπνοια, δεν πάμε πια μαζί. Ενώ αντίθετα εγώ και η γιόγκα πάμε παρέα.
Tips :
Πριν κοιμηθείτε το βράδυ στο κρεβάτι
- Παρατηρήστε την αναπνοή σας για 5-6 λεπτά χωρίς να παρεμβαίνετε στον ρυθμό της
- Κρατήστε απλώς την επίγνωσή σας σταθερή σε κάθε εισπνοή και κάθε εκπνοή
- Παρατηρήστε την διαδρομή του αέρα από τα ρουθούνια, στον λαιμό, τους πνεύμονες, την κοιλιά που φουσκώνει και ξεφουσκώνει
- Κάνετε 20 εισπνοές από την μύτη φουσκώνοντας την κοιλιά σε 4 χρόνους, εκπνεύστε από την μύτη σε 8 χρόνους ξεφουσκώνοντας την κοιλιά
- Χαλαρώστε και επιστέψτε στην ελεύθερη αναπνοή
Η Κυριακή Ματζάνα είναι πιστοποιημένη δασκάλα Swaha Yoga 200h
Είναι επικοινωνιολόγοςμε πτυχίο από το Πάντειο Πανεπιστήμιο και μεταπτυχιακή απόφοιτος του Warwick Univesity, UK στην πολιτιστική διαχείριση. Συνεργάζεται με πολυσυλλεκτικές ομάδες για την πραγματοποίηση σύνθετων πολιτιστικών project. Είναι πιστοποιημένη δασκάλα yoga και ενδιαφέρεται για την προσωπική ανάπτυξη και την υγεία.
Πιστεύει ότι η ευτυχία είναι στάση ζωής, η αγάπη για τον εαυτό μας ο ακρογωνιαίος λίθος της ισσοροπίας και η συνάντησή μας με τους άλλους η ολοκλήρωση.
- Διακοπές στην Ανάφη με την φυλή μου - 17/08/2018
- Εγώ και η γιόγκα - 10/08/2018
[…] Στη γιόγκα μια από τις στάσεις που ενεργοποιεί άμεσα και ταυτόχρονα το σώμα και το μυαλό είναι η στάση του Τοξότη. […]