Ποιό είναι το μουσικό όργανο που έχουμε συνδέσει κατ’ εξοχήν με τα Χριστούγεννα, ακούγεται σαν μια ολόκληρη ορχήστρα και ελέγχεται από ένα ζευγάρι χέρια και ένα ζευγάρι πόδια; Η απάντηση είναι προφανής, δεν είναι άλλο από το εκκλησιαστικό όργανο, τον βασιλιά των οργάνων.
kάθε οργανίστας δικαιούται να νιώθει δέος και περηφάνια. Το αερόφωνο πληκτροφόρο, είναι ότι πιο επιβλητικό σε ήχο και όψη μπορούμε να φανταστούμε. Έχει μακραίωνη ιστορία και ελληνική καταγωγή, ωστόσο αυτό που το κάνει ξεχωριστό είναι ο ήχος του. Άμεσα συνδεδεμένο με την θρησκευτική μουσική, το εκκλησιαστικό όργανο το συναντάμε συνήθως μέσα στις καθολικές εκκλησίες. Είναι το στολίδι του ναού και ο πρωταγωνιστής στις εορταστικές λειτουργίες των Χριστουγέννων. Πολύ συχνά θα το δούμε διακοσμημένο με λουλούδια και πολύχρωμες γιρλάντες που κάνουν την όψη του όχι μόνο επιβλητική, αλλά και εορταστική.
Ελληνικής καταγωγής με διεθνή καριέρα
Το έχουμε συνδέσει με τις καθολικές εκκλησίες όπου το συναντάμε πολύ συχνά, όμως προέρχεται από την αρχαία ύδραυλη, ένα αερόφωνο όργανο, που εφηύρε ο μηχανικός της αρχαιότητας Κτησίβιος.Το εκκλησιαστικό όργανο είναι ελληνικό δημιούργημα και βρέθηκε στην Μακεδονία στις ανασκαφές του Δίου, από τον καθηγητή Δ. Παντερμαλή.
Μετά την αρχαιότητα, υιοθετήθηκε από τους Ρωμαίους, πέρασε στο Βυζάντιο και εκεί ονομάστηκε πλέον Όργανο. Στην Ευρώπη αργότερα, αποκτά μεγάλη αναγνώριση και αρχίζει να χρησιμοποιείται στις κοσμικές αυλές αλλά και σε εκκλησιαστικές τελετές. Τον 17ο-18ο αιώνα είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος της εκκλησίας. Μεγάλοι μουσικοί όπως ο Μπαχ, ο Μότσαρτ και ο Χαίντελ θα συνδέσουν το έργο τους με το εκκλησιαστικό όργανο, το οποίο θα αποκτήσει και φανατικούς λάτρεις.
Ένας βασιλιάς με τα όλα του
Το εκκλησιαστικό όργανο φτιάχτηκε για να προκαλεί δέος. Το ύψος και ο όγκος του καταλαμβάνουν πολύ μεγάλο χώρο. Σκεφτείτε πόσο ψηλές είναι οι οροφές στις καθολικές εκκλησίες και με ποιά λογική έχουν φτιαχτεί. Θέλουν να “επιβάλλουν” στον πιστό το μεγαλείο τους και να εμπνεύσουν την πίστη. Σημαντικό ρόλο σε αυτό λοιπόν, παίζει και ο βασιλιάς των οργάνων, το εκκλησιαστικό όργανο. Οι χιλιάδες ασημένιοι ή χρυσοί αυλοί του φτάνουν μέχρι την οροφή των εκκλησιών και οι απόκοσμοι και συγχρόνως λαμπεροί του ήχοι σίγουρα αγγίζουν τα ουράνια. Ο βασιλιάς είναι πληθωρικός, ο όγκος και η παρουσία του επιβλητική. Κάπου εκεί χαμηλά, υπάρχει και ο οργανίστας αυτός που χειρίζεται τα πλήκτρα, ένα μέρος του οργάνου που μοιάζει με πιάνο, με επιπλέον σειρές και περισσότερες νότες.
Ο πληθωρικός χαρακτήρας του οργάνου δεν περιορίζεται μόνο στην όψη. Πολλοί νομίζουν ότι είναι φτιαγμένο μόνο για εκκλησιαστική μουσική και το συνδέουν με τον Μπαχ. Ωστόσο το εκκλησιαστικό όργανο έχει τέτοια έκταση ήχων που το κάνουν πραγματικά πολύπλευρο. Μην σας κάνει εντύπωση αν το ακούσετε να πλαισιώνει τζαζ ή ακόμη και ροκ συναυλίες.
Το όργανο είναι μία ολόκληρη ορχήστρα
Το όργανο είναι στην ουσία πνευστό, χρησιμοποιεί τον αέρα. Όμως όπως μας είπε ο Γιάννης Καρύδας, επίσημος χορδιστής του οργάνου του Μεγάρου Μουσικής “με τις ομάδες των αυλών, μπορεί να αναπαράγει τον ήχο μιας ολόκληρης ορχήστρας. Το κάθε ρεγγίστρο παίζει ένα διαφορετικό ηχόχρωμα. Μπορεί να μιμηθεί το όμποε, το φαγγότο, το φλάουτο, αλλά και έγχορδα όπως την βιόλα ντα γκάμπα. Υπάρχουν μικρά όργανα, που έχουν 3 ρεγγίστρα και χρησιμοποιούνται στην μπαρόκ μουσική και μεγάλα όργανα όπως αυτό του Μεγάρου που έχει ενενήντα δύο ρεγγίστρα και δίνει την δυνατότητα για πολλά ηχοχρώματα.”
Όσο για την συντήρησή του είναι μια ιδιαίτερη ιστορία.
“Το χόρδισμά του γίνεται πάντα τον Σεπτέμβριο γιατί έχει σχέση με την θερμοκρασία και την υγρασία”. Ο Γιάννης Καρύδας είναι ο μοναδικός χορδιστής οργάνου που έχουμε στην Ελλάδα. Έχει εκπαιδευτεί στην Βόννη ειδικά γι’ αυτόν τον ρόλο και φροντίζει τα ελληνικά όργανα.
Kάθε όργανο είναι μοναδικό
Η Ουρανία Γκάσιου, είναι η οργανίστα του Μεγάρου Μουσικής και της Γαλλικής Προτεσταντικής εκκλησίας του Λονδίνου. “Κάθε όργανο είναι χειροποίητο άρα μοναδικό” μας λέει, “το κάθε ένα διαφέρει από το άλλο στα πάντα! Μπορεί να διαφέρει η απόσταση στα πλήκτρα, στα ποδόπληκτρα, στα πόσα ρεγκίστρα έχει -αυτά τα κουμπιά που τραβάμε δεξιά και αριστερά- και φυσικά στο μέγεθος. Ένα κλαβιέ μπορεί να είναι πολύ μικρό ή πολύ μεγάλο, το ίδιο και οι αυλοί μπορεί να ξεκινούν από μερικές δεκάδες και να φτάνουν σε χιλιάδες. Αυτό αλλάζει τις δυνατότητες του οργάνου και το είδος της μουσικής που μπορείς να παίξεις.”
Ο οργανίστας είναι ένας σούπερ ήρωας
Η εκμάθηση του οργάνου είναι πολύ δύσκολη και απαιτητική ιστορία. Κατ’ αρχήν είναι ένα πραγματικά σπάνιο και δυσπρόσιτο μουσικό όργανο. Δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος να μελετάει όργανο στο σπίτι του. Θα πρέπει να επισκέπτεται το εκκλησιαστικό όργανο της γειτονιάς του… Άρα οι οργανίστες είναι μετρημένοι στα δάχτυλα. Αν θεωρούμε ότι το πιάνο είναι ένα δύσκολο όργανο, τότε το εκκλησιαστικό είναι διπλά δύσκολο. Απαιτεί από τον μουσικό την τέλεια χρήση και συντονισμό των χεριών αλλά και των ποδιών του, τα οποία χρησιμοποιούνται εξίσου.
Οι οργανίστες χρησιμοποιούν διαρκώς ολόκληρο το σώμα τους και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είναι σε νοητική εγρήγορση αλλά και σε καλή φυσική κατάσταση. Όταν ρωτήσαμε την Ουρανία Γκάσιου για την φυσική κατάσταση που ίσως ένας οργανίστας πρέπει να έχει, μας είπε: “Δεν μπορώ να πω ότι ένας οργανίστας πρέπει να έχει την φυσική κατάσταση που έχει ένας αθλητής. Σίγουρα όμως είναι ένα μουσικό όργανο που χρειάζεται δυνατό κορμό, γιατί όλη η στήριξη είναι στην βάση, εκεί όπου καθόμαστε. Τα χέρια μας είναι στον αέρα, το ίδιο και τα πόδια. Τα πόδια νότες, μελωδική γραμμή και χρησιμοποιούνται συνεχώς. Άρα χρειάζεται να έχεις δυνατή κοιλιά και ισορροπία. Εγώ μερικές φορές αισθάνομαι σαν χταπόδι! Πρέπει να είμαι παντού!”
Έχουμε και στην Ελλάδα όργανα
Στην Ελλάδα εσφαλμένα το λέμε εκκλησιαστικό, γιατί όπως είπαμε δεν είναι μόνο αυτό. Διεθνώς ονομάζεται “Όργανο”. Στην Ελλάδα λοιπόν, υπάρχουν μόλις 15 όργανα και τα περισσότερα βρίσκονται σε καθολικές εκκλησίες. Αν βρεθείτε στην Κατερίνη, μπορείτε να επισκεφθείτε την τοπική ευαγγελική εκκλησία και να απολαύσετε σε κάποια λειτουργία το όργανό της, που είναι το δεύτερο μεγαλύτερο όργανο στην Ελλάδα. Στον καθεδρικό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Άνω Σύρο, ήχησε φέτος το καλοκαίρι, το αρχαιότερο όργανο που λειτουργεί σήμερα στη χώρα μας. Είναι κατασκευασμένο την ρομαντική εποχή και η ξυλόγλυπτη κατασκευή του, το κάνει ένα πραγματικό έργο τέχνης. Κόσμημα της Αθήνας είναι το εκκλησιαστικό όργανο του Μεγάρου, κατασκευασμένο από τον γερμανικό οίκο Johannes Klais Orgelbau, έναν από τους σημαντικότερους κατασκευαστές διεθνώς.
Η Ουρανία μας είπε ότι “μεγάλος θαυμαστής του οργάνου είναι ο Elton John ο οποίος χρηματοδότησε την κατασκευή του οργάνου της Βασιλικής Μουσικής Ακαδημίας του Λονδίνου. Έκανε ολόκληρη καμπάνια ως δωρητής οργάνου, εννοώντας φυσικά, εκκλησιαστικού!”
Στόχος μας να αποτελεί την πρώτη επιλογή για κάθε αναγνώστη που θέλει να διανύσει το ταξίδι της ζωής του όμορφα και με θετικό τρόπο.
Αν θέλεις κι εσύ να συμμετέχεις στην ομάδα μας, σαν αρθρογράφος ή συνεργάτης, στείλε μας μήνυμα στο [email protected]
- Πώς φτιάχνω παραδοσιακή κηραλοιφή - 26/05/2023
- Πώς ξεκινούν οι ανειλικρινείς σχέσεις; - 26/05/2023
- Πόσο απαραίτητο είναι να κάνουμε 10.000 βήματα την ημέρα; - 25/05/2023
