Hatha Yoga | H γιόγκα που τα έχει όλα και σε πάει παντού

Κάθε μάθημα γιόγκα είναι μια ολοκληρωμένη εμπειρία. Τι εννοούμε με αυτό; Είναι μια αλχημιστική κατάσταση που έχει να κάνει με το ότι μπαίνεις κάπως και βγαίνεις κάπως αλλιώς. Αυτό είναι μια σωματική και πνευματική εμπειρία που μόνο η γιόγκα μπορεί να σου προσφέρει. Η hatha yoga μπορεί ίσως να το κάνει με τον καλύτερο τρόπο, γιατί είναι μια προσέγγιση που δουλεύει σε σωματικό επίπεδο αλλά και σε νοητικό. Είναι το είδος της γιόγκα που θα μας βάλει για τα καλά μέσα στην γιόγκικη φιλοσοφία και στην τέχνη του να ζεις γιόγκικα. Namaste.

Τι είναι hatha;

Η γλώσσα είναι κάτι πάρα πολύ δυνατό. Μέσα στην ίδια την  λέξη hatha, μπορούμε να βρούμε την σημασία της. Υπάρχουν δύο τρόποι να την μεταφράσουμε. Ο πρώτος που είναι και ο πιο γνωστός, έχει σχέση με τα δύο συνθετικά της λέξης. “Ha” που σημαίνει ήλιος και αντιπροσωπεύει την αρσενική ενέργεια (το ενεργητικό, το ζεστό, το συμπυκνωμένο κ.α.) και “tha” που σημαίνει σελήνη και αντιπροσωπεύει την θηλυκή ενέργεια (το παθητικό, το κρύο, αυτό που διαχέεται κ.α.). Η hatha yoga έχει ως στόχο την εξισορρόπηση, την ένωση (yoke=ένωση) αυτών των δύο ενεργειών και την προετοιμασία του γιόγκι για τον διαλογισμό.

Παραδοσιακά λοιπόν η hatha yoga, ήταν ένα μονοπάτι ζωής με ηθικούς κώδικές και σωματικές πρακτικές που σχεδιάστηκε προκειμένου να προετοιμάζει τον γιόγκι για τον διαλογισμό. Αυτός ήταν ο υπέρτατος στόχος.

Στο σημείο αυτό, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι πολύ βασικό που ο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει. Όλα τα είδη γιόγκα που σήμερα συναντάμε στον δυτικό κόσμο, δηλαδή η ashtanga, η vinyasa, η Iyengar, είναι πρώτα απ’ όλα hatha yoga.

Ας εξηγήσουμε από που προκύπτει αυτό: σύμφωνα με την δεύτερη ερμηνεία της λέξης, που είναι και λιγότερο γνωστή, hatha σημαίνει δύναμη, ενέργεια, δράση. Επομένως κάθε είδος γιόγκα, που εμπεριέχει σωματική πρακτική, ανήκει στην μεγάλη ομπρέλα της παραδοσιακής hatha yoga. Τι εννοούμε όταν λέμε σωματικό; Εννοούμε τις asanas (θέσεις),  τα pranayamas (τεχνικές ελέγχου της αναπνοής), τα mandras (ψαλμoί), τις mudras (χειρονομίες), τα shatkrivas ή shatkarmas (τεχνικές καθαρισμού) και κάποια είδη διαλογισμού.

Υπάρχουν είδη που δεν εμπεριέχουν σωματικές πρακτικές; Φυσικά και υπάρχουν! Στην Ινδία κυρίως, συναντάμε παραδοσιακά είδη γιόγκα όπως η bakti, που είναι η γιόγκα της αφοσίωσης και η jnana, η γιόγκα της πνευματικής γνώσης, που δεν έχουν σωματική πλευρά.

Είναι φιλοσοφία και τρόπος ζωής

Ας γυρίσουμε πίσω στο φιλοσοφικό κομμάτι και στον κώδικα αξιών που είπαμε στη αρχή. Αυτό είναι που κάνει την hatha να ξεχωρίζει ακόμη και σήμερα. Πριν από αιώνες κάπου στην Ινδία, έζησε ένας σοφός γιατρός-θεραπευτής που έγραψε 195 αφορισμούς ή αλλιώς εντολές ο οποίες σώζονται και μελετώνται ως και σήμερα. Μιλάμε για τον Patanjali και τις yoga sutras.

Διάσημες στον δυτικό κόσμο, είναι η βίβλος των γιόγκι. Οι γιόγκα σούτρας περιγράφουν, το οκταπλό μονοπάτι (ashtanga, ashta= οκτώ, anga=μέλη), μια σειρά από ηθικούς κανόνες σχετικά με το νόημα της ζωής και την προσωπική πειθαρχία και άσκηση.  Ας τους δούμε πολύ επιγραμματικά:

1. Yamas

To πρώτο σκέλος αφορά τους ηθικούς κανόνες που κάποιος ακολουθεί σε σχέση με τους άλλους. Έχουν σχέση με την ακεραιότητα στην συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής γενικότερα. Πρόκειται για πέντε βασικές αρχές με βαθύ φιλοσοφικό νόημα και πολλές προεκτάσεις:

• Ahimsa (μη βία)
• Satya (αλήθεια)
• Asteya (μη κλοπή)
• Brahmacharya (εγκράτεια)
• Aparigraha (ολιγάρκεια)

2. Niyamas

To δεύτερο σκέλος, αφορά την προσωπική πειθαρχία και την άσκηση της πνευματικότητας. Και εδώ έχουμε πέντε βασικές αρχές, οι οποίες έχουν μεγάλο εύρος νοήματος και είναι οι εξής:

• Saucha (καθαριότητα)
• Santosa (ευχαρίστηση, αποδοχή, εσωτερική θετικότητα)
• Tapas (αυτοπειθαρχία, φωτιά)
• Svadhyaya (αυτοπαρατήρηση και μελέτη του εαυτού μας και των ιερών γραφών)
• Isvara pranidhana (παράδοση του εγώ σε μια ανώτερη δύναμη)

3. Αsana

Οι θέσεις, δηλαδή όλες οι σωματικές ασκήσεις που κάνουμε στην γιόγκα, αποτελούν το τρίτο σκέλος ή τρίτο βήμα στο οκταπλό μονοπάτι του Patanjali. Μέσα από την γιόγκικη ματιά, το σώμα είναι ο ναός του νου. Σας θυμίζει κάτι αυτό; Η φροντίδα του είναι απαραίτητη για την πνευματική ανάπτυξη.  Νους υγιής… Μέσα από την σωματική πρακτική χτίζουμε πολλαπλά οφέλη. Κυρίως όμως, το σημαντικότερο για τους παραδοσιακούς γιόγκι ήταν η πειθαρχία, την οποία καλλιεργούσαν με όχημα το σώμα. Το ίδιο και την αυτοπαρατήρηση, άρα την αυτογνωσία.

4. Pranayama

Τρομερά σημαντικό το τέταρτο βήμα, έχει να κάνει με την αναπνοή ή ακόμη καλύτερα τον έλεγχο της αναπνοής. Στην κλασική παράδοση, γιόγκα χωρίς pranayama, δηλαδή τεχνικές ελέγχου της αναπνοής, δεν υφίσταται. Για τους γιόγκι η αναπνοή είναι στενά συνυφασμένη με την ζωτική ενέργεια, το prana. Ο έλεγχος της ζωτικής ενέργειας, δηλαδή της αναπνοής, ταυτίζεται με τον έλεγχο του νου. Δηλαδή, μέσω των τεχνικών ελέγχου της αναπνοής, μπορούμε συγχρόνως να εκπαιδεύσουμε το νου στο να ελέγχει τις σκέψεις και κατά συνέπεια τα συναισθήματα. Όπως όλοι καταλαβαίνουμε, αυτό μπορεί να μας οδηγήσει σίγουρα ένα βήμα παρακάτω…

5. Pratyahara

Μπαίνουμε στα χωράφια του διαλογισμού. Το πέμπτο βήμα αφορά την αποτράβηξη από τις αισθήσεις. Πρόκειται για την συνειδητή προσπάθεια μετατόπισης της συνείδησης ή όπως λέμε στην γιόγκα της συνειδητότητας, από τα εξωτερικά ερεθίσματα στον εσωτερικό μας εαυτό. Η τεχνική αυτή είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα προς τον διαλογισμό.

6. Dharana

Τώρα που η pratyahara έχει ηρεμήσει τον νου και έχουμε καταφέρει να στρέψουμε την συνειδητότητα από έξω προς τα μέσα, ο νους μπορεί να μείνει σταθερός στην dharana, δηλαδή στη συγκέντρωση. Αυτό βέβαια είναι μια κουβέντα… Τα εξωτερικά ερεθίσματα είναι εύκολo να τα περιορίσει κανείς. Όμως τα ερεθίσματα του νου, τις σκέψεις, είναι πολύ δύσκολο να τις σταματήσεις. Κατά την διάρκεια της dharana, ο γιόγκι έχει ως στόχο να κρατήσει το νου σταθερό σε ένα σημείο. Αυτό μπορεί νοερά να είναι ένα σημείο του σώματος, όπως το κέντρο του μετώπου ή ένας ήχος όπως το οm. Όταν αυτό επιτευχθεί σε διάρκεια τότε μπαίνουμε στον διαλογισμό.

7. Dhyana

Διαλογισμός, δηλαδή η αδιάκοπη ροή συγκέντρωσης σε ένα σημείο. Η διαφορά σε σχέση με το προηγούμενο βήμα, είναι ότι στον διαλογισμό, ο νους δεν είναι πλέον εστιασμένος σε ένα σημείο. Έχει κατά κάποιο τρόπο “ανοίξει”. Κατά την διάρκεια του διαλογισμού, είμαστε απολύτως συνειδητοί. Ο νους βρίσκεται σε εγρήγορση αλλά συγχρόνως και σε απόλυτη ησυχία. Για όσο αυτό διαρκεί, δεν παράγεται καμία σκέψη.

8. Samadhi

Τελευταίο βήμα, το samadhi, περιγράφει μια κατάσταση έκστασης. Σε αυτή την κατάσταση ο διαλογιζόμενος, ταυτίζεται με το σημείο του διαλογισμού του και βιώνει την εμπειρία της ενότητας με τον ανώτερο εαυτό και με το όλον. Αυτό, του δίνει την αίσθηση της απέραντης ευφορίας και της εσωτερικής ειρήνης. Βιώνει την εμπειρία ότι όλοι και όλα στο σύμπαν είναι ένα.

Πως είναι ένα μάθημα hatha yoga;

Αφού λοιπόν ξεκαθαρίσαμε τι είναι hatha yoga και αφού ψηλαφίσαμε και την πνευματική της πλευρά, ας δούμε πως έχει διαμορφωθεί στις μέρες μας η πρακτική της. Στο δυτικό κόσμο λοιπόν, όταν κάποιον πηγαίνει για να παρακολουθήσει ένα μάθημα, θα πρέπει να περιμένει κάτι ήπιο και σχετικά απλό.

Τα μαθήματα μπορεί να περιλαμβάνουν μια εισαγωγή στις πιο απλές θέσεις (asanas), στις οποίες ο ασκούμενος μένει για λίγες αναπνοές. Η δύναμη και η ευλυγισία χτίζονται αργά και σταδιακά. Το πιο πιθανό είναι ότι κάποιος δεν θα ιδρώσει ιδιαίτερα. Φεύγοντας όμως από το μάθημα θα νιώθει πιο χαλαρός, πιο ψηλός και πιο ήρεμος.

Οι ασκήσεις αναπνοών (pranayama) επίσης είναι μέσα στο πρόγραμμα, γεγονός που βοηθάει ιδιαίτερα το νου να ηρεμήσει. Επίσης στο τέλος του μαθήματος υπάρχει η χαλάρωση και ο διαλογισμός που κάθε δάσκαλος καθοδηγεί με τον δικό του τρόπο.

Και μια που λέμε για τον δάσκαλο, σε ένα μάθημα hatha yoga μπορεί να ακούσετε και πληροφορίες που έχουν σχέση με την φιλοσοφική ή καλύτερα την πνευματική πλευρά της πρακτικής. Ο δάσκαλος ρίχνει τον σπόρο της σκέψης και από εκεί και πέρα ο καθένας είναι υπεύθυνος για το πως αυτός ο σπόρος θα εξελιχθεί.

Ποιά είναι τα οφέλη;

Η hatha yoga είναι πολύ δημοφιλής για τα οφέλη της. Συχνά αποκαλείται η γιόγκα της υγείας, γιατί δουλεύει τόσο στο σωματικό όσο και στο πνευματικό επίπεδο:

• δυναμώνει και τονώνει το μυϊκό σύστημα
• βελτιώνει τον συντονισμό των κινήσεων
• κρατάει δυνατή και νεανική την σπονδυλική στήλη
• αυξάνει την ευελιξία
• απαλύνει τους χρόνιους πόνους
• ρυθμίζει όλες τις λειτουργίες του οργανισμού (πέψη, μεταβολισμός, κυκλοφορία)
• τονώνει και ρυθμίζει την αναπνευστική λειτουργία
• αυξάνει την αναπνευστική ικανότητα
• βελτιώνει τα επίπεδα του στρες
• εκπαιδεύει τον οργανισμό στην διαχείριση του άγχους
• βελτιώνει τον ύπνο
• αυξάνει την συγκέντρωση
• προσφέρει αίσθηση ηρεμίας και πληρότητας

Ποιοί μπορούν να κάνουν;

Όλοι πραγματικά μπορούν να κάνουν hatha yoga. Είναι το είδος που απευθύνεται στους περισσότερους και είμαστε τυχεροί γιατί τα οφέλη της είναι τόσο σημαντικά. Δεν υπάρχει ηλικία που να μην μπορεί να συμμετάσχει, από 5 έως 95 ετών. Επίσης δεν έχει αντενδείξεις. Για κάθε θέση υπάρχουν παραλλαγές που μπορούν να την προσαρμόσουν στις ανάγκες του κάθε σώματος. Άρα στην hatha περιμένουμε να δούμε:

• όλες οι ηλικίες
• άντρες και γυναίκες
• άνθρωποι με μυοσκελετικά προβλήματα
• άνθρωποι που δεν έχουν γυμναστεί στο παρελθόν
• όσοι δεν έχουν ή έχουν μέτρια φυσική κατάσταση
• αθλητές που θέλουν να βελτιώσουν την ευλυγισία τους
• αθλητές που θέλουν να αποθεραπεύσουν τραυματισμούς
• άνθρωποι που θέλουν να δουλέψουν με ήπιο τρόπο το σώμα τους
• άνθρωποι που εκτός από την σωματική άσκηση ενδιαφέρονται και για την προσωπική τους εξέλιξη

Ας ολοκληρώσουμε με την ευτυχία!

Η καταγωγή και η πρακτική της hatha γιόγκα πηγαίνει πίσω στους αιώνες. Οι θέσεις, οι αναπνοές και όλες οι υπόλοιπες πρακτικές, στις οποίες μέχρι και σήμερα όσοι ασκούνται αφιερώνουν χρόνο και προσπάθεια, δημιουργούν μια αλλαγή. Αυτή η αλλαγή ήταν πάντα στόχος, ακόμη και στο μακρινό παρελθόν για τους ασκητές γιόγκι που αφιέρωναν ολόκληρη την ζωή τους σε αυτό.

Είναι μια αλλαγή που έχει να κάνει όχι μόνο με το πως αισθανόμαστε σωματικά αλλά και το πως είμαστε συναισθηματικά και νοητικά. Και έχει πολύ αξία, γιατί είναι μια αλλαγή που μπορεί να μας κάνει να μετακινηθούμε στον τρόπο που βλέπουμε την ζωή, να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, να γίνουμε πιο θετικοί και πιο αισιόδοξοι. Μπορεί να μην είμαστε ασκητές, να μην έχουμε αποτραβηχτεί από τα εγκόσμια για χάρη της αναζήτησης της ενότητας. Όμως μπορεί να γίνουμε πιο συνειδητοί στον τρόπο που ζούμε και σκεφτόμαστε και εν τέλει πιο ευτυχείς.

Πηγές

• http://www.swamij.com/history-yoga.htm
• The Yoga Sutras of Patanjali, Sri Swami Satchidananda
• The Yoga Bible: The Definitive Guide to Yoga, Christina Brown

Διαβάστε ακόμη:
Γιόγκα | Μια από τις ωραιότερες τάσεις της εποχής μας
Κουνταλίνι Γιόγκα | Αφυπνίζοντας την ψυχή

• Σχετικά με το συντάκτη
• Πρόσφατα Άρθρα

Όμορφη Ζωή Άρθρα

Στην Όμορφη Ζωή είμαστε αφιερωμένοι με πάθος στο σκοπό να ενημερώνουμε τους ανθρώπους για τους δρόμους που υπάρχουν για να βελτιώσουν την ζωή τους.
Στόχος μας να αποτελεί την πρώτη επιλογή για κάθε αναγνώστη που θέλει να διανύσει το ταξίδι της ζωής του όμορφα και με θετικό τρόπο.
Αν θέλεις κι εσύ να συμμετέχεις στην ομάδα μας, σαν αρθρογράφος ή συνεργάτης, στείλε μας μήνυμα στο [email protected]

Πρόσφατα άρθρα του συντάκτη Όμορφη Ζωή Άρθρα (όλα τα άρθρα)

• Ανακαλύψτε την κρυφή ομορφιά της Σαντορίνης εν πλω - 16/01/2025
• Αστρολογικό ημερολόγιο 2025 | Β’ μέρος - 16/01/2025
• Κερδίστε το βιβλίο “Γιατί Ζεις;” - 15/01/2025