H λεβάντα του αρώματος και της θεραπείας. Η λεβάντα των αποχρώσεων του μωβ. Η λεβάντα που στολίζει τα λιβάδια και μας ζαλίζει με το άρωμά της. Η λεβάντα που διώχνει τα κουνούπια, η λεβάντα που κοσμεί τις νυφικές ανθοδέσμες. Η λεβάντα μουσική και χάδι της φύσης. Η λεβάντα που φυτρώνει μόνη της. Η λεβάντα στον κήπο μας. Η λεβάντα κάτω από το μαξιλάρι μας. Το άρωμά της σε κολόνια πίσω από το αυτί μας και στον καρπό.
Διαβάστε το αφιέρωμά μας για την μωβ βασίλισσα, ταξιδέψτε στην ιστορία της, γνωρίστε τις θεραπευτικές της ιδιότητες και διαλέξτε εύκολες καθημερινές συνταγές για να την χρησιμοποιήσετε.
“Τόσα καλοκαίρια και χειμώνες,
η λεβάντα σαν ξωτικό ανέμελο σκορπάει τη μυρωδιά της”.
Από που προέρχεται η ονομασία “λεβάντα” ;
To λατινικό ρήμα “lavare” που σημαίνει “πλένω”, είναι η ρίζα του ονόματος της λεβάντας. Οι Ρωμαίοι αντιγράφοντας τους αρχαίους Έλληνες, συνήθιζαν να αρωματίζουν το νερό των λουτρών τους, με τα άνθη της λεβάντας για καλλωπιστικούς και ιαματικούς λόγους.
Η λεβάντα με την επίσημη ονομασία Lavandula, ανήκει στην οικογένεια των xειλανθών και περιλαμβάνει γύρω στα 25 διαφορετικά είδη.
Ένα από τα πιο κοινά και αρωματικά, είναι η Λεβάντα η Στενόφυλλος (Lavandula angustifolia), η οποία είναι αυτοφυής αλλά και καλλιεργούμενη. Στην Ελλάδα πιο διαδεδομένη είναι η Λεβάντα Στοιχάς (Lavandula Stoechas), επίσης αρωματική και γνωστή με τα εξής ονόματα:
αγριολεβάντα, λαμπρή, λαβαντή, χαμολίβανο, μυροφόρα, καραμπάσι, Αβαγιανός.
Οι πιο γνωστές λεβάντες είναι:
- η κοινή ή Αγγλική λεβάντα angustifolia (ή L. officinalis ή L. vera ή L. spica), η οποία όπως είπαμε είναι και η πιο αρωματική
- η Γαλλική ή αγκαθωτή L. latifolia
- η Ισπανική stoechas, η οποία είναι αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα
- και τα είδη L. dentata και L.lanata.
Ποιά είναι η ιστορία της της λεβάντας;
Η λεβάντα έχει πλούσια ιστορία αιώνων. Οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν νάρδο ή ναρδόσταχυ. Οι ιαματικές της ιδιότητες αναφέρονται στον Διοσκουρίδη, γιατρό, βοτανολόγο, φαρμακολόγο, τον Πλίνιο, Ρωμαίο φυσικό φιλόσοφο και ιστοριογράφο και τον Γαληνό, τον δεύτερο σπουδαιότερο γιατρό της αρχαιότητας, μετά τον Ιπποκράτη.
Με το ίδιο όνομα -νάρδο- αναφέρεται στην Βίβλο. Είναι το φυτό που ο Αδάμ και η Εύα πήραν από τον κήπο της Εδέμ. Το νάρδο αποκτά το άρωμά του αργότερα, όταν πια γεννιέται ο Ιησούς και η Παναγία απλώνει τα ρούχα του μωρού πάνω στο θάμνο της λεβάντας. Από την στιγμή εκείνη ο θάμνος αυτός αποκτά το δροσερό άρωμα που όλοι γνωρίζουμε.
Στο κατά Λουκά ευαγγέλιο αναφέρεται επίσης ότι η Μαρία, μύρωσε τα πόδια του Ιησού με αλοιφή από νάρδο.
Υπάρχουν επίσης πολλές ερωτικές ιστορίες μέσα στους αιώνες στις οποίες το άρωμα της λεβάντας, κλέβει την παράσταση!
Μια από τις ιστορίες είναι αυτή της Κλεοπάτρας, η οποία χρησιμοποίησε την λεβάντα, για να γοητεύσει τον Ιούλιο Καίσαρα αλλά και τον Μάρκο Αυρήλιο.
Επίσης η βασίλισσα του Σαββά, εμφανίζεται να προσφέρει στον Σολομώντα ένα σκεύασμα από νάρδο, λιβάνι και μύρο.
Αργότερα στην νεότερη ιστορία και συγκεκριμένα τον 17ο αιώνα, κατά την διάρκεια του Μεγάλου Λιμού στην Αγγλία, συναντάμε την λεβάντα σαν “φυλαχτό” κατά της πανώλης.
Περίπου την ίδια εποχή στην Γαλλία, την συναντάμε ως μέσο πρόληψης κατά της χολέρας. Οι τότε κατασκευαστές γαντιών, δεν παραλείπουν να αρωματίσουν τα γάντια που ράβουν με λεβάντα, προκειμένου να παρέχουν αντιμικροβιακή προστασία στους πελάτες και τις πελάτισσές τους.
Πώς είναι το φυτό της λεβάντας;
Η λεβάντα είναι ένα πολυετές αρωματικό φυτό, που μπορεί να ζήσει μέχρι και 20 χρόνια αν οι συνθήκες είναι άριστες. Υπάρχουν πολλά είδη λεβάντας που διαφέρουν στο άρωμα και στην όψη. Όλες οι λεβάντες όμως έχουν κοινά χαρακτηριστικά, που είναι τα γκριζοπράσινα φύλλα και οι μακριοί μίσχοι με τα μωβ άνθη.
Κάποια είδη είναι πιο χαμηλά σε ύψος και κάποια άλλα ψηλότερα. Μαζί με τα άνθη που εκτείνονται πάνω από τον θάμνο, ένα από τα ψηλότερα είδη, η L.dentata, μπορεί να φτάσει και το ένα μέτρο σε ύψος.
Το πολύκλαδο φυτό, έχει γκριζοπράσινα μακρόστενα ή λογχοειδή φύλλα και αρωματικά μωβ άνθη. Τα άνθη εμφανίζονται πολλά μαζί, στην απόληξη των ανθοφόρων βλαστών, οι οποίοι συνήθως προεξέχουν από τα φύλλα.
Το χρώμα τους είναι άλλοτε μωβ ή ρόζ, όμως υπάρχουν λεβάντες που ανθοφορούν σε μπλε ή σε λευκό χρώμα.
Η κοινή λεβάντα (αγγλική λεβάντα) ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τις αρχές Αυγούστου και είναι η πιο αρωματική. Η γαλλική λεβάντα ανθίζει όλο το καλοκαίρι. Η L. dentata, στις ζεστές περιοχές ανθίζει από το Οκτώβριο έως τον Ιούλιο και στις ψυχρές την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Μερικά από τα πιο γνωστά είδη είναι: η λεβάντα η στενόφυλλη, η πλατύφυλλη, η οδοντωτή, η εριώδης, η πολυσχιδής, η κανάριος και η λεβάντα στοιχάς.
Που χρησιμοποιείται η λεβάντα;
Η λεβάντα όπως ξέρουμε παράγει μωβ άνθη τα οποία μυρίζουν υπέροχα. Ο λόγος είναι η υψηλή περιεκτικότητά τους σε αιθέριο έλαιο. Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας, έχει διεθνώς μεγάλη εμπορική αξία και αποτελεί ένα σεβαστό εμπορικό προϊόν.
Οι χρήσεις του είναι κυρίως φαρμακευτικές και κοσμετολογικές. Το έλαιο έχει πολύ χαμηλή τοξικότητα, ενώ συγχρόνως παρουσιάζει μεγάλη αντισηπτική και αντιμικροβιακή δράση.
Τα λουλούδια της λεβάντας είναι πολύ πλούσια σε νέκταρ και προσελκύουν μέλισσες και άλλους επικονιαστές.
Μετά την κοπή και την ξήρανσή τους, τα λουλούδια λεβάντας χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη στη βιομηχανία αρωμάτων. Η ζήτησή της είναι τόσο μεγάλη, που μόνο στη Γαλλία παράγονται 1.500 τόνοι αιθέριου ελαίου λεβάντας ετησίως.
Τα φυτά λεβάντας καλλιεργούνται επίσης ως διακοσμητικά, καθώς χρησιμοποιούνται ευρέως σε διάφορες ανθοσυνθέσεις.
Πού φυτρώνει η λεβάντα;
Η λεβάντα φυτρώνει στις παραμεσόγειες περιοχές, τη δυτική Ασία, την Ινδία και στα νησιά του Ατλαντικού.
Μπορεί να καλλιεργηθεί σε εδάφη πλούσια σε ασβέστιο, το οποίο βελτιώνει την ποιότητα του αιθέριου ελαίου της. Η λεβάντα συνιστά εναλλακτική καλλιέργεια σε εδάφη ακατάλληλα για άλλου είδους φυτά.
Δεν αγαπά την υγρασία αλλά ούτε και την απόλυτη ξηρασία. Σήμερα καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση στην Γαλλία, την Ισπανία, την Βουλγαρία και σε χώρες της Β. Αφρικής. Επίσης χώρες όπως οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, έχουν μπει δυναμικά στην μεγάλης κλίμακας εμπορική καλλιέργεια λεβάντας.
Στην Ελλάδα έχουμε καλλιέργειες λεβάντας στο Κιλκίς, την Κοζάνη, τις Σέρρες, την Κομοτηνή και την Σαμοθράκη.
Λεβάντα αρωματική ή διακοσμητική;
Αν αποφασίσετε να φυτέψετε στον κήπο σας λεβάντα θα πρέπει να γνωρίζετε ότι υπάρχουν λεβάντες με πιο έντονο διακοσμητικό χαρακτήρα και λεβάντες αρωματοποιίας.
Η πιο συνηθισμένη διακοσμητική λεβάντα, την οποία βρίσκουμε συνήθως και στα φυτώρια είναι η οδοντωτή λεβάντα (Lavandula dentata). H ανθοφορία της κρατάει πολλούς μήνες και είναι πολύ ανθεκτική σαν φυτό.
Το άρωμά της όμως δεν έχει καμία σχέση με το άρωμα της αμιγούς αρωματικής λεβάντας, που είναι η Lavandula angustifolia ή αλλιώς λεβάντα η στενόφυλλος, γνήσια ή Αγγλική λεβάντα.
Ποιός δεν θα ήθελε μια λεβάντα στον κήπο ή στο μπαλκόνι του;
Η λεβάντα χρησιμοποιείται συχνά σαν καλλωπιστικό στην αρχιτεκτονική κήπων, ενώ μπορεί άνετα να φυτευτεί στο κήπο μας ή σε μια γλάστρα στο μπαλκόνι.
Το φυτό ξεχωρίζει για την ανθεκτικότητά του, είναι πολυετές και με λίγη προσοχή τον χειμώνα, μπορεί να επιβιώσει για πολλά χρόνια.
Προτιμήστε νότια ή δυτική έκθεση του φυτού, μια και η λεβάντα αγαπάει τον ήλιο. Το ριζικό της σύστημα έχει γρήγορη και μεγάλη ανάπτυξη επομένως αν δεν την βάλετε στο έδαφος φροντίστε να της χαρίσετε μια γλάστρα με τουλάχιστον 30 εκ. διάμετρο και ύψος για αρχή.
Όταν έρθει η ώρα να μεταφυτεύσετε, διαλέξτε την άνοιξη ή τις αρχές του Φθινοπώρου και χρησιμοποιήστε φυτόχωμα με κομπόστ και περλίτη για καλό αερισμό του φυτού.
Δεν χρειάζεται να την ποτίζετε πολύ συχνά, ειδικά όταν το φυτό έχει αναπτυχθεί. Μια φορά την εβδομάδα είναι αρκετή και θα πρέπει να γίνεται καλή αποστράγγιση.
Λίγο βιολογικό λίπασμα μια φορά τον χρόνο θα την βοηθήσει να ανθοφορίσει καλύτερα.
Τι μπορούμε να κάνουμε με την λεβάντα;
-
- με τα άνθη της λεβάντας μπορούμε να αρωματίσουμε ντουλάπες και συρτάρια
- με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να απομακρύνουμε τον σκώρο από τα μάλλινα ρούχα μας
- επίσης η λεβάντα θα κρατήσει μακριά τα κουνούπια
- λίγο αιθέριο έλαιο λεβάντας μπορεί να μας ανακουφίσει και από τα τσιμπήματά τους
- μπορούμε να βράσουμε την λεβάντα ή να φτιάξουμε ένα αφέψημα που θα μας βοηθήσει να χαλαρώσουμε και να κοιμηθούμε
- μπορούμε να αρωματίσουμε τα γλυκά μας
- το λεβαντόνερο είναι ιδιαίτερα θεραπευτικό για το τριχωτό της κεφαλής, μας προστατεύει από την πιτυρίδα και την φαγούρα
- το τσάι της λεβάντας καταπολεμά την λαρυγγίτιδα και την δυσπεψία
- μπορούμε να προσθέσουμε άνθη λεβάντας ή αιθέριο έλαιο στο μπάνιο μας
- κάνοντας εισπνοές σε λεβάντα διώχνουμε το στρες και φτιάχνουμε την διάθεσή μας
Ποιές είναι οι θεραπευτικές ιδιότητες της λεβάντας;
H λεβάντα έχει αρκετές θεραπευτικές ιδιότητες και γι αυτό καλλιεργείται συστηματικά προκειμένου να χρησιμοποιηθεί στην φαρμακοβιομηχανία. Είναι ένα από τα 20 πιο ισχυρά βότανα και το έλαιό της έχει πολυάριθμες εφαρμογές.
- Είναι αγχολυτική και καταπολεμά το στρες, την αϋπνία και την κατάθλιψη. Οι φυσικές οργανικές ενώσεις που υπάρχουν στα φύλλα και τα άνθη της λεβάντας έχουν ευεργετική επίδραση στο ενδοκρινικό και νευρικό μας σύστημα.
- Τα αιθέρια έλαια της λεβάντας χρησιμοποιούνται κατά κόρον στην αρωματοθεραπεία για την καταπολέμηση της αϋπνίας. Είναι κατευναστική, ηρεμιστική και αντισπασμωδική. Πολλά φυτικά φάρμακα κατά της αϋπνίας περιέχουν λεβάντα.
- Έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Λειτουργεί καταπραϋντικά στα ούλα, επουλώνει πληγές, βοηθά εκζέματα, μώλωπες, δερματιτιδες, εξανθήματα και συρίγγια. Καταπολεμά τα τσιμπήματα των εντόμων και τα εγκαύματα.
- Είναι αντισηπτική και κατάλληλη για την φροντίδα του δέρματος και των μαλλιών. Το έλαιο της λεβάντας είναι θεραπευτικό στην ακμή, την ψωρίαση, το έκζεμα και την αλωπεκία.
- Προστατεύει την καρδιά μέσω της ηρεμιστικής της δράσης. Ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση και μας προστατεύει από την αρτηριοσκλήρυνση και άλλα καρδιαγγειακά προβλήματα.
- Eίναι ευεργετική για το στομάχι και το έντερο. Η περιεκτικότητά της σε πολυφαινόλες εμποδίζουν την ανάπτυξη επικίνδυνων βακτηρίων. Καταπραΰνει τα φουσκώματα, την συσσώρευση αερίων, το πρήξιμο, τις κράμπες και βοηθά στην σωστή πέψη.
- Καταπολεμά τους πονοκεφάλους. Το αιθέριο έλαιο της λεβάντας έχει αναλγητική δράση και μπορεί να διώξει τους πονοκεφάλους που προέρχονται από ένταση. Επίσης λειτουργεί πολύ καλά στους ιλίγγους και στις ημικρανίες.
- Είναι σπασμολυτική και αντιμικροβιακή. Η λεβάντα είναι πολύ αποτελεσματική στην βρογχίτιδα, τον στρεπτόκοκκο, πνευμονιόκοκκο, τον βήχα, την λαρυγγίτιδα και το άσθμα.
- Καταπολεμά την ναυτία. Μυρίζοντας τα άνθη ή το αιθέριο έλαιο μπορούμε άμεσα να απαλλαγούμε από το δυσάρεστο αίσθημα της ναυτίας.
Εύκολες καθημερινές συνταγές με λεβάντα:
Φτιάξτε ένα λάδι σώματος με λεβάντα
Χρησιμοποιήστε μια ουδέτερη βάση λαδιού όπως το αμυγδαλέλαιο και προσθέστε σε αυτό αιθέριο έλαιο λεβάντας. Θα το χρησιμοποιήσετε για μασάζ προκειμένου να ανακουφίσετε μυικούς πόνους ή για να χαλαρώσετε και να πάτε πιο εύκολα για ύπνο. Επίσης μπορείτε να προσθέσετε μερικές σταγόνες από το λάδι αυτό στην μπανιέρα σας, για ένα απολαυστικό και χαλαρωτικό αφρόλουτρο.
Φτιάξτε το δικό σας λεβαντόνερο
Χρησιμοποιήστε ένα βαποριζατέρ στο οποίο θα βάλετε αποσταγμένο νερό και λίγες σταγόνες αιθέριο έλαιο λεβάντας. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε για να δροσίσετε και να φρεσκάρετε το πρόσωπό σας κατά την διάρκεια της μέρας, στο αυτοκίνητο όταν οδηγείτε ή στην παραλία το καλοκαίρι. Επίσης μπορείτε με το ίδιο μείγμα να φρεσκάρετε τον χώρο σας. Ψεκάστε 1-2 φορές το υπνοδωμάτιό σας πριν πάτε για ύπνο ή τον χώρο όπου δουλεύετε. Επίσης μπορείτε με αυτό να ψεκάσετε το μαξιλάρι και τα σεντόνια του μωρού σας 20 λεπτά πριν το βάλετε για ύπνο.
Αφέψημα με λεβάντα, τσάι του βουνού, φασκόμηλο και μέλι
Σε χαμηλή φωτιά βράστε δύο φλιτζάνια νερό με ένα κουταλάκι άνθη λεβάντας, μισό κουταλάκι τσάι του βουνού και μισό κουταλάκι φασκόμηλο. Τραβήξτε από την φωτιά και προσθέστε ένα πλήρες κουτάλι καλό μέλι. Απολαύστε το κατευναστικό και ηρεμιστικό αφέψημα.
Παρενέργειες
Η λεβάντα σε μεγάλες δόσεις μπορεί να γίνει ερεθιστική. Καλό είναι να την αποφεύγουν όσοι έχουν έντονα στομαχικά προβλήματα. Το αιθέριο έλαιό της πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο και κυρίως για εξωτερική χρήση.
Διαβάστε ακόμη: Θεραπευτικά βότανα | Ένας πολύτιμος οδηγός χρήσης
Ρίγανη | Μυρίζει Ελλάδα και κάνει θαύματα
Δικτυογραφία
- https://www.omorfizoi.gr/levanta-o-mov-chrysos-kai-oi-magikes-idiotites-toy
- https://en.wikipedia.org/wiki/Lavandula
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/265922#benefits
- https://www.gardenersworld.com/how-to/grow-plants/how-to-grow-lavender/
- “Πλήρης Οδηγός Φαρμακευτικών βοτάνων, της Εταιρείας Βοτάνων”, της Penelope Ody ΜΝΙΜΗ, εκδόσεις Γιαλέλλης
- “Βοτανοθεραπείες, το πράσινο φαρμακείο”, του Dr James A. Duke, εκδόσεις Ψυχαλού
- “Αυτογνωσία και Ανθοθεραπεία με τα ιάματα του Bach”, της Φωτεινής Μιχαλάκη- Δερνίκου, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος
- Σημειώσεις από το μάθημα: “Ελληνικά βότανα”, του Κωνστ/νου Γρίβα, Ακαδημία Αρχαίας Ελληνικής και Παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής, akadimia.gr
Στόχος μας να αποτελεί την πρώτη επιλογή για κάθε αναγνώστη που θέλει να διανύσει το ταξίδι της ζωής του όμορφα και με θετικό τρόπο.
Αν θέλεις κι εσύ να συμμετέχεις στην ομάδα μας, σαν αρθρογράφος ή συνεργάτης, στείλε μας μήνυμα στο [email protected]
