Γιατί είναι πρόβλημα να έχουμε περιττά αντικείμενα, περιττές σκέψεις και περιττά εργαλεία; Ο μινιμαλισμός (minimalism) παρουσιάζεται ως μια αυστηρή και, συχνά, πολύπλοκή ή ανούσια πρακτική, όμως μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για να αλλάξετε όλα όσα θέλετε στη ζωή σας.
Τί είναι μινιμαλισμός (minimalism);
Ο μινιμαλισμός είναι η απομάκρυνση του περιττού και της ακαταστασίας σε όλα τα επίπεδα (υλικό, ψυχικό, πνευματικό, συναισθηματικό) και η αντικατάστασή τους με εσωτερική ηρεμία, ελευθερία και το αίσθημα βαθιάς ικανοποίησης από τον εαυτό μας και τη ζωή. Η μινιμαλιστική ζωή αποτινάσσει από πάνω της οτιδήποτε περιττό για να κάνει χώρο για όσα της προσφέρουν ευτυχία.
Ιστορικά, την έννοια του μινιμαλισμού τη συναντάμε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1960 ως καλλιτεχνικό ρεύμα (Art Minimal ή η Τέχνη του Ελάχιστου) το οποίο εφαρμόστηκε κυρίαρχα στη γλυπτική και τη ζωγραφική, αλλά που εκφράστηκε, επίσης, και στη μουσική, την αρχιτεκτονική, τον κινηματογράφο και τη φωτογραφία. Σημείο συνάντησης των διαφορετικών εκφράσεων του μινιμαλισμού είναι η αρχή πως η συμπύκνωση του περιεχομένου και η απογύμνωση ενός αντικειμένου από οτιδήποτε περιττό αποκαλύπτουν την πραγματική του ουσία και την ουσία της ζωής εν γένει.
Τί δεν είναι μινιμαλισμός (minimalism);
Ο μινιμαλισμός είναι έκφραση, αίτιο και αποτέλεσμα της ελευθερίας. Δεν είναι και δεν πρέπει να είναι μια αυστηρή προσέγγιση της ζωής. Το μυαλό και το σώμα μας γνωρίζουν καλά τι είναι καταναγκαστικό, ενοχικό, επιβλαβές και περιττό. Ο μινιμαλισμός είναι η φυσική απελευθέρωση από οτιδήποτε δε προσδίδει στη ζωή μας την αξία που θέλουμε να της δώσουμε.
Σε ένα θορυβώδη κόσμο είναι σημαντικό να κάνουμε χώρο για να ακούσουμε το σώμα μας, τις σκέψεις μας, τα λόγια των διπλανών μας και τη μουσική του κόσμου. Όσο τα στοιχεία αυτά βρίσκονται σε ισορροπία μεταξύ τους, τόσο η αντίληψή μας μπορεί να είναι καθαρή. Όσο οι φόβοι μας μεγαλώνουν, τόσο δεν ακούμε τις επιθυμίες μας και όσο ακούμε μόνο τα λόγια μας, τόσο δεν επικοινωνούμε με τους γύρω μας. Δε μισούμε όσους έχουν πράγματα, αγαπούμε τους ανθρώπους χωρίς να έχουν στην κατοχή τους πράγματα και μπορούμε να εκφράσουμε αυτήν την αγάπη δίνοντας το χώρο και το χρόνο στους ανθρώπους.
Η αξία ενός ανθρώπου δεν υπολογίζεται με κάτι μετρήσιμο, δεν προσδίδεται από το εξωτερικό περιβάλλον και δεν (θα έπρεπε να) υπόκειται σε χρήματα, βαθμούς ή κλίμακες αξιολόγησης. Η σημαντικότητα ενός ανθρώπου και ενός αντικειμένου προκύπτει όχι από την οικονομική του δύναμη ή την αγοραστική του αξία, αλλά από τη χαρά που μας προσφέρει το να είμαστε δίπλα του. Μπορούμε να πούμε πως πραγματικά είμαστε κοντά σε κάτι ή σε κάποιον όταν διακρίνουμε τη χαρά που μας προσφέρει δίχως να αλλάζουμε αυτό που είμαστε όταν είμαστε δίπλα του, δίχως να εξαρτόμαστε από αυτό και δίχως να φοβόμαστε μήπως το χάσουμε. Σχέσεις εξάρτησης προκύπτουν μεταξύ ανθρώπων-ανθρώπων και ανθρώπων-αντικειμένων, ενώ συχνά οι άνθρωποι προσδιορίζονται σύμφωνα με όσα έχουν στην κατοχή τους και η πίστη στον εαυτό τους είναι αλληλένδετη με τα υλικά αγαθά.
Ο μινιμαλισμός δεν έχει τελεολογική χροιά, δεν έχει σκοπό να μας κάνει ευτυχισμένους, όμως, για τον μινιμαλισμό, τα αντικείμενα έχουν ένα τέλος [πέρας, σκοπός] και το αίσθημα της ευτυχίας προκύπτει από την ίδια τη διαδικασία της υιοθέτησης του μινιμαλισμού.
Οτιδήποτε εξυπηρετεί μια ανάγκη ή μια επιθυμία έχει σκοπό στη ζωή μας και δεν υπάρχει συγκεκριμένος αριθμός αντικειμένων που πρέπει να αγοράζουμε ή να κατέχουμε ώστε να θεωρούμαστε μινιμαλιστές. Αυτό συμβαίνει διότι ο αριθμός των αντικειμένων που έχουμε δεν είναι το πρόβλημα για τους ανθρώπους αλλά το σύμπτωμα και το αποτέλεσμα του προβλήματος. Ο χρόνος που διαθέτουμε με τη σκέψη ενός πράγματος, η ενέργεια που δαπανούμε για την απόκτησή του, ο φθόνος για όσους έχουν όσα δεν έχουμε και η βραχυπρόθεσμη ικανοποιήση που νιώθουμε όταν αποκτούμε ένα πράγμα (η οποία, τελικά, μας αφήνει βαθύτερα δυσαρεστημένους με όσα ακόμα δεν έχουμε), προκαλούν το πρόβλημα της κατοχής περιττών πραγμάτων.
Ενώ, λοιπόν, είναι αδύνατον ο άνθρωπος να σταματήσει να επιθυμεί και να θέλει πράγματα, σίγουρα μπορεί να σταματήσει να υπηρετεί τυφλά αυτές τις ανάγκες και να αναρωτηθεί: Πόσες από αυτές τις επιθυμίες είναι ουσιαστικές; Τί πραγματικά θέλω; Τί μου προσφέρουν τα όσα κατέχω; Και τελικά: Ποιός θα ήμουν αν δεν είχα αυτά που έχω αποκτήσει;
Γιατί να γίνετε μινιμαλιστής;
Το πρόβλημα με την απόκτηση περιττών πραγμάτων είναι ότι τα πράγματα σας βαραίνουν, σας προκαλούν άγχος, είναι ακριβά στην αγορά, την αποθήκευση και τη συντήρηση. Είναι χρονοβόρο να αναζητάτε ένα χρήσιμο αντικείμενο ανάμεσα σε άχρηστα αντικείμενα και, συμβολικά, η ακαταστασία και το χάος των περιττών πραγμάτων είναι η αντανάκλαση της εσωτερικής σας κατάστασης, του μυαλού και των σκέψεών σας.
Ο μινιμαλισμός δεν είναι αυτοσκοπός και δε σημαίνει απαραίτητα την κατοχή όσο το δυνατόν λιγότερων πραγμάτων. Είναι μια επιλογή ζωής που θα σας βοηθήσει να έχετε περισσότερη ελευθερία, περισσότερο χρόνο και περισσότερο χώρο για ό,τι είναι σημαντικό. Όταν υιοθετείτε έναν μινιμαλιστικό τρόπο ζωής είστε περισσότερο ευχαριστημένοι και λιγότερο αγχωμένοι, ζείτε πιο λιτά και πιο οικολογικά ενώ είστε σωματικά, ψυχικά και πνευματικά πιο υγιείς.
Πώς θα γίνετε μινιμαλιστής;
Δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος να γίνει ή να είναι κάποιος μινιμαλιστής. Μπορείτε να ξεκινήσετε την μινιμαλιστική σας διαδρομή αφαιρώντας περιττά πράγματα. Αναγνωρίστε τι είναι σημαντικό για εσάς, τι σας δίνει χαρά και τι έχει αντίκτυπο στη ζωή και στην καριέρα σας. Μπορείτε να έχετε μονάχα όσα χρειάζεστε και να τα μεταποιείτε ανάλογα με τις ανάγκες σας (upcycle), ώστε να απολαμβάνετε όσα έχετε στο έπακρο. Με αυτόν τον τρόπο μπορείτε να επανεκτιμάτε συχνά τη χρηστική και συναισθηματική αξία των αντικειμένων και μπορείτε να επαναλαμβάνετε αυτήν την διαδικασία όποτε νιώθετε πως είναι απαραίτητο για εσάς (συνήθως σε περιόδους μεταβάσεων, μετακομίσεων ή ανάλογα με τις εποχιακές σας ανάγκες). Σκεφτείτε πως όσα έχετε είναι αρκετά, απλοποιείστε το καθημερινό σας πρόγραμμα και δώστε χώρο και χρόνο στους ανθρώπους και στις δραστηριότητες που αγαπάτε.
Ψηφιακός μινιμαλισμός
Τα περιττά αντικείμενα, όμως, δεν περιορίζονται μονάχα στα υλικά αντικείμενα, αλλά συναντώνται και στις ψηφιακές μας δραστηριότητες. Ο υπολογιστής, το κινητό και το τάμπλετ, είναι τα μέσα της ψηφιακής μας παρουσίας και είναι τα εργαλεία που μας συνδέουν διαδικτυακά με τους άλλους. Συχνά, οι «περιττές» μας συνήθειες μας συνοδεύουν και στον ψηφιακό κόσμο, επομένως μπορείτε να ακολουθήσετε τα παρακάτω απλά βήματα για να απαλλαχθείτε από οτιδήποτε περιττό.
- Τακτοποιήστε την επιφάνεια εργασίας σας και αφαιρέστε περιττά εικονίδια.
- Όπου μπορείτε, απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Απεγγραφείτε από ενημερωτικά δελτία (newsletters) που δε σας χρησιμεύουν.
- Κάντε εκκαθάριση στα μηνύματα του ηλεκτρονικού σας ταχυδρομείου.
- Αρχειοθετήστε τις σημειώσεις, τα ενημερωτικά δελτία και τα αρχεία σας με εύκολο τρόπο.
- Χρησιμοποιήστε εργαλεία και εφαρμογές που σας βοηθούν στην καθημερινότητά σας.
- Διαγράψτε όσες εφαρμογές δε χρησιμοποιείτε πλέον.
Μινιμαλισμός και διατροφή
Σε προηγούμενα άρθρα έχουμε αναφερθεί στην υιοθέτηση μιας πιο «πράσινης» διατροφής μέσω της vegan διατροφής (veganism) και του zero-waste. Όπως φαίνεται, ο μινιμαλισμός είναι ένας ακόμα τρόπος για να γίνουμε πιο οικολογικοί στις διατροφικές μας συνήθειες. Ο μινιμαλισμός είναι εξίσου απελευθερωτικός με τον βιγκανισμό διότι καταλαβαίνουμε πως, πριν υιοθετήσουμε αυτήν την πρακτική ήμασταν, θέλοντας και μη, εξαιτίας της διαφήμισης των ταχυφαγείων και της προώθησης της κουλτούρας του «περιττού», δέσμιοι της κατανάλωσης κρέατος και των ζωικών προϊόντων.
Πιο συγκεκριμένα, στο μινιμαλισμό προτιμούνται τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, οι ανεπεξέργαστες τροφές ή η κατανάλωση τροφίμων που είναι όσο πιο κοντά γίνεται στη φυσική τους κατάσταση. Επίσης, είναι πολύ χρήσιμο να μάθετε να μαγειρεύετε με απλό τρόπο και να έχετε χρήσιμα εργαλεία στην κουζίνα σας.
Ο δεκάλογος της μινιμαλιστικής κοινωνικής προσφοράς
Υπάρχουν πάντα τρόποι που μπορείτε να συμβάλλετε ουσιαστικά στη ζωή των ανθρώπων. Πιο συγκεκριμένα μπορείτε να:
- Δημιουργήσετε και να δωρίσετε ένα αντικείμενο χρηστικής ή συναισθηματικής αξίας.
- Αφιερώσετε χρόνο για έναν σκοπό που σας εκφράζει.
- Προσφέρετε τις γνώσεις σας σε όσους τις χρειάζονται.
- Δωρίσετε όσα δε χρειάζεστε σε όσους τα έχουν ανάγκη.
- Εμπνεύσετε τους άλλους να αναλάβουν δράση.
- Βοηθήσετε τους άλλους.
- Είστε εκεί όταν κάποιος σας χρειάζεται.
- Δείξετε σε κάποιον τον τρόπο να κάνει κάτι.
- Ζείτε ως παράδειγμα για τους άλλους.
- Τους αγαπάτε.
Βιβλιογραφία & Δικτυογραφία
-Halvorson, B. (2012). Garbage, Minimalism, and Religion. Encyclopedia of Consumption and Waste: The Social Science of Garbage, 292-296.
-Newport, C. (2019). Digital Minimalism: Choosing a Focused Life in a Noisy World. New York: Portfolio/Penguin.
–http://www.theminimalists.com/wp-content/uploads/2011/09/Minimalism-Essential-Essays-PDF.pdf
–https://tonywideman.com/minimalist+life+guide.pdf
Στόχος μας να αποτελεί την πρώτη επιλογή για κάθε αναγνώστη που θέλει να διανύσει το ταξίδι της ζωής του όμορφα και με θετικό τρόπο.
Αν θέλεις κι εσύ να συμμετέχεις στην ομάδα μας, σαν αρθρογράφος ή συνεργάτης, στείλε μας μήνυμα στο [email protected]
