Της Ευαγγελίας Χατζηλάου
Ο;iίΟ καφές έχει γίνει καθημερινή συνήθεια για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Πολλές μελέτες δημοσιεύονται για τις ευεργετικές του ιδιότητες, έχει πάμπολλους αφιερωμένους χώρους και έχουν γύρω του αναπτυχθεί ιεροτελεστίες και μύθοι. Αν εξαιρέσουμε τις χώρες του τσαγιού, είναι ευρύτατα διαδεδομένος και άρρηκτα συνδεδεμένος με την εργασία αλλά και τη διασκέδαση των σύγχρονων ανθρώπων.
Είναι όμως τόσο ακίνδυνος όσο εμφανίζεται να είναι;
Όντας κι αυτός προϊόν μιας τεράστιας βιομηχανίας τόσο παραγωγής όσο και κατανάλωσης δεν “επιτρέπει” τη διάδοση της γνώσης των επιβλαβών συνεπειών του, όπως ακριβώς συμβαίνει με το τσιγάρο και το αλκοόλ. Το μεγαλύτερο άλλωστε πρόβλημα του καφέ δεν είναι απλά τα βλαπτικά του συστατικά, αλλά η καθημερινή και συστηματική κατανάλωσή του σε όλη την ενήλικη ζωή του ατόμου.
Ο καφές παρασκευάζεται από τους σπόρους του τροπικού καφεόδενδρου (cofea). Οι σπόροι αυτοί στη φυσική τους κατάσταση – πριν δηλαδή καβουρδιστούν, αλεστούν και βραστούν ή εκχυλιστούν-περιέχουν πολλά συστατικά τα οποία είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τη βιοχημεία του σώματος. Κάποια από αυτά μάλιστα είναι ήπια ψυχοτρόπα για τον άνθρωπο. Στην πράξη, οι χημικές αυτές ουσίες είναι τοξικές όταν καταναλώνονται από οργανισμούς που απειλούν το φυτό Cofea στη φύση. Είναι βεβαίως γνωστό ότι ο καφές περιέχει καφεΐνη, ένα ισχυρό διεγερτικό.
Πρόσφατη όμως έρευνα έχει δείξει πως ο καφές έχει διεγερτικές δράσεις που δεν έχουν σχέση με την περιεκτικότητα σε καφεΐνη, αλλά με ενώσεις που διεγείρουν την παραγωγή κορτιζόνης και αδρεναλίνης. Περιέχει επίσης τις ουσίες όπως καφεστόλη και καβεόλη, ενώσεις που συνδέονται με αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα με τον καφέ φαίνεται να προκύπτει από τη διαδικασία που τον κάνει τόσο αρωματικό και απολαυστικο: το καβούρδισμα.
Κατά τη διαδικασία αυτή, οι κόκκοι του καφέ ψήνονται σε θερμοκρασία 200 βαθμών Κελσίου για αρκετή ώρα, μέχρι να αποκτήσουν το χαρακτηριστικό χρώμα και άρωμα τους. Το άρωμα αυτό μας κάνει να παραβλέπουμε πως το αγαπημένος μας ρόφημα δεν είναι τίποτε άλλο από εκχύλισμα καρβουνιασμένων σπόρων. Οι καβουρδισμένοι κόκκοι καφέ περιέχουν πάνω από χίλιες ενώσεις, από τις οποίες οι δεκαεννέα έχουν ήδη αναγνωριστεί ως καρκινογόνες σε τρωκτικά. Και είναι λογικό να περιέχονται καρκινογόνες ενώσεις σε καμένη οργανική ύλη. Άλλωστε, αυτό δεν είναι και το θέμα με το τσιγάρο αλλά ακόμη και με τις τροφές που είναι ψημένες στα κάρβουνα ή καπνιστές;
Η ατελής καύση παράγει καρκινογόνο τέφρα και μια σειρά από αρωματικά ή μη παραπροϊόντα με γνωστές τοξικές και καρκινογόνες ιδιότητες. Δυστυχώς, ο καρβουνιασμένος καφές δε μπορεί να εξαιρείται από αυτό. Προβληματικές όμως ουσίες μπορεί να υπάρξουν στον καφέ και λόγω αυτής της τάσης να αφαιρείται βιομηχανικά η διεγερτική καφεΐνη, για την παράγωγή του γνωστού μας ντεκαφεϊνέ. Είναι ενδιαφέρον πως πρώτη η βιομηχανία χρειάστηκε να αφαιρέσει την καφεΐνη από τον καφέ για να χρησιμοποιηθεί στα αναψυκτικά τύπου ”κόλα” και στη συνέχεια το μάρκετινγκ βρήκε κοινό για το νέο παραπροϊόν, προωθώντας τον σαν ”ελαφρύτερο” καφέ.
Πρόκειται για τον καφέ από τον οποίο το μεγαλύτερο μέρος της καφεΐνης έχει αφαιρεθεί είτε με τη διαδικασία της ενυδάτωσης μέσω του ατμού είτε με τη χρήση χημικού διαλύτη όπως το τριχλωροαιθυλένιο ή το πιο δημοφιλές μεθυλενοχλωρίδιο με μία παρόμοια διαδικασία. Ένας άλλος διαλύτης που χρησιμοποιείται είναι ο οικείος αιθυλεστέρας. Στην τελευταία περίπτωση ο καφές χωρίς καφεΐνη διατίθεται στην αγορά ως ”φυσικός” ντεκαφεινε επειδή ο οξικός αιθυλεστέρας υπάρχει φυσικά στα φρούτα.
Τόνωση ή βλάβες στην υγεία;
Η κατανάλωση καφέ μπορεί να οδηγήσει σε σιδηροπενική αναιμία στις μητέρες και στα βρέφη. Ο καφές παρεμβαίνει επίσης στην απορρόφηση των συμπληρωμάτων σιδήρου. Μπορεί να προκαλέσει βλάβη στη βλεννογόνο των οργάνων του γαστρεντερικού συστήματος, που οδηγεί σε γαστρίτιδα, κολίτιδα και έλκη, γι’ αυτό και σε τέτοιες περιπτώσεις η κατανάλωση καφέ δε συνιστάται. Πολλοί λάτρεις του καφέ είναι εξοικειωμένοι με ήπιες κρίσεις πανικού, μια νευρική κατάσταση που εμφανίζεται όταν κάποιος έχει καταναλώσει μεγάλη ποσότητα καφείνης. Η καφείνη μπορεί επίσης να προκαλέσει άγχος και ευερεθιστότητα, και βέβαια αυπνία. Και για όσους ενδιαφέρονται για την εμφάνισή τους, είναι γνωστό πως ο καφές προκαλεί χρώση των δοντιών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της ελληνικής έρευνας για την υγεία και τη διατροφή ”ΑΤΤΙΚΗ”. Η έρευνα αυτή παρουσιάστηκε το 2004 και μεταξύ των άλλων συμπερασμάτων συνέδεσε άμεσα τη μέτρια έως υψηλή ημερήσια πρόσληψη καφέ με αυξημένους φλεγμονώδης δείκτες όπως η Ιντερλευκίνη 6 (IL-6), ο παράγοντας νέκρωσης όγκων-α (TNF-α), ο αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων (WBC) και η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP).
Η έρευνα διεξήχθη, όπως λέει και το όνομά της, στην Αττική (μια περιοχή που είναι 78% αστική και 22% αγροτική). Έτσι, σε σύγκριση με άτομα που δεν κατανάλωναν καφέ, οι άντρες που κατανάλωναν περισσότερα από 200ml καφέ την ημέρα είχαν 50% υψηλότερη IL-6 ,30% υψηλότερη CRP και 28% υψηλότερη TNF-α. Πέραν των άλλων προβλημάτων, η αυξημένη φλεγμονή συνδέεται άμεσα με τις καρδιαγγειακές παθήσεις, το διαβήτη τύπου 2 αλλά και αυτοάνοσες ασθένειες. Τα ευρήματα αυτά παρέμειναν σημαντικά ακόμη και μετά τον έλεγχο για τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στην κατανάλωση καφέ και την ηλικία, το φύλο, το κάπνισμα, το δείκτη μάζας σώματος, τη φυσική κατάσταση, τη δραστηριότητα και άλλους συμπαράγοντες.
Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ μέτριας εώς υψηλής κατανάλωσης καφέ στο καρδιαγγειακό σύστημα. Άλλη μία μελέτη του 2007 από το Κολέγιο Ιατρικής Baylor δείχνει ότι οι ενώσεις καφεστόλη και καβεόλη, που βρίσκονται μόνο στους κόκκους καφέ, είναι πιθανό να αυξάνουν τα επίπεδα της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτείνης (LDL) στους ανθρώπους. Αυτή η αύξηση στα επίπεδα LDL αποτελεί ένδειξη ότι ο καφές αυξάνει τη χοληστερόλη. Η καφεΐνη έχει ήδη ενοχοποιηθεί για την αύξηση του κινδύνου υψηλής πίεσης του αίματος.
Καφές και εγκυμοσύνη
Τα μόρια της καφεΐνης είναι αρκετά μικρά ώστε να μπορούν να διαπεράσουν τον πλακούντα και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος του εμβρύου. Σε αντίθεση με τους ενήλικες, τα όργανα και τα συστήματα στα έμβρυα δεν είναι ολοκληρωμένα, συνεπώς μπορούν να μεταβολίσουν επαρκώς την καφεΐνη. Έτσι, οι ουσίες που εκκρίνει ο οργανισμός εξαιτίας της έχουν την τάση να παραμένουν στο αίμα του εμβρύου δέκα φορές περισσότερο από ό,τι στους ενήλικες.
Ακριβώς όπως και στους ενήλικες, η καφεΐνη αυξάνει σημαντικά τον παλμό και την αναπνοή του εμβρύου σε επίπεδα αγωνιστικού ρυθμού και μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο του. Στη Δανία, μία ερευνά του 2003 σε 18.478 γυναίκες συνδέει μεγάλη κατανάλωση καφέ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο βρεφικής θνησιμότητας.
Εν κατακλείδι, πρέπει να υπάρχει πολύ συνειδητή κατανάλωση στο εν λόγο ρόφημα αν θέλουμε να το απολαμβάνουμε και να γνωρίζουμε πως δεν θα μας βγει πικρό…
Πηγή: therapywave.eu
Στόχος μας να αποτελεί την πρώτη επιλογή για κάθε αναγνώστη που θέλει να διανύσει το ταξίδι της ζωής του όμορφα και με θετικό τρόπο.
Αν θέλεις κι εσύ να συμμετέχεις στην ομάδα μας, σαν αρθρογράφος ή συνεργάτης, στείλε μας μήνυμα στο [email protected]
