Από 100% ουτοπία σε 0% απορρίμματα: η πράσινη φιλοσοφία του Zero Waste και οι καθημερινές πρακτικές της.
Όλο και πιο συχνά ακούμε για την αναγκαιότητα υιοθέτησης πράσινων πρακτικών στην καθημερινότητάς μας, μαθαίνουμε για τα νέα οικολογικά προϊόντα και πληροφορούμαστε για τις επιπτώσεις των απορριμμάτων στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία. Όμως, τι μπορούμε πράγματι να αλλάξουμε στη ζωή μας και στην πόλη μας ώστε να μειώσουμε τον οικολογικό αντίκτυπο των καθημερινών επιλογών μας;
Τί είναι Zero Waste (η φιλοσοφία των μηδενικών απορριμμάτων);
Το 2009 η Διεθνής Ένωση Μηδενικών Απορριμμάτων (Zero Waste International Alliance) όριζε ότι:
Μηδενικά απόβλητα (zero waste) σημαίνει ο σχεδιασμός και η διαχείριση προϊόντων και η συστηματική επεξεργασία αγαθών για την αποφυγή και την εξάλειψη των αποβλήτων καθώς και τη διατήρηση και αξιοποίηση όλων των πόρων που προκύπτουν από τις ροές αποβλήτων.
O αναθεωρημένος ορισμός που δημοσιεύθηκε από την ίδια ένωση το 2018 δηλώνει πως τα μηδενικά απορρίμματα είναι:
Η διατήρηση όλων των πόρων μέσω της υπεύθυνης παραγωγής, κατανάλωσης, επαναχρησιμοποίησης και ανάκτησης προϊόντων, συσκευασιών και υλικών χωρίς καύση και χωρίς απορρίψεις στη γη, το νερό ή τον αέρα που να απειλούν το περιβάλλον ή την ανθρώπινη υγεία.
Παρατηρούμε στην εξέλιξη του Zero Waste ορισμού μια στροφή προς την (ατομική και συλλογική) ευθύνη καθώς και την υπογράμμιση του αντίκτυπου των απορριμμάτων στη δημόσια υγεία. Αυτό εξηγείται εύλογα από την πληθώρα ερευνών που πραγματοποιήθηκαν την τελευταία δεκαετία και αφορούν τον αρνητικό αντίκτυπο των απορριμμάτων σε εμάς και το περιβάλλον αλλά και την ανάδειξη της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της ατομικής ευθύνης.
Υπό μια έννοια, τα απόβλητα είναι το σύμβολο της ανεπάρκειας οποιασδήποτε σύγχρονης κοινωνίας να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών και μια αναπαράσταση της λανθασμένης κατανομής των πόρων. Το Zero Waste, επομένως, είναι ένας είναι ηθικός, οικονομικός και αποτελεσματικός στόχος για την καθοδήγηση των ανθρώπων στην αλλαγή του τρόπου ζωής και των πρακτικών τους. Σκοπός του είναι οι άνθρωποι να μιμηθούν τους βιώσιμους και φυσικούς κύκλους της ζωής, όπου όλα τα απορριπτόμενα υλικά έχουν σχεδιαστεί ώστε να γίνουν πόροι για χρήση από άλλους.
Ποιοί είναι οι τύποι αποβλήτων;
Τα απόβλητα είναι ένα αναπόφευκτο υποπροϊόν της ανθρώπινης δραστηριότητας. Τα περισσότερα από αυτά είναι υποπροϊόντα ενός ευρέος φάσματος βιομηχανικών, γεωργικών και βιομηχανικών διεργασιών, πυρηνικών εγκαταστάσεων, νοσοκομείων και υπηρεσιών υγείας. Η οικονομική ανάπτυξη και η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στα μεγάλα αστικά κέντρα οδήγησαν στην αύξηση της ποσότητας και της πολυπλοκότητας των παραγόμενων αποβλήτων. Οι ποσότητες και οι πηγές αποβλήτων διαφέρουν από χώρα σε χώρα και επηρεάζονται από την κλίμακα των βιομηχανικών δραστηριοτήτων αυτών των χωρών, όμως τα απόβλητα διακρίνονται σε τρεις βασικούς τύπους:
Βιοδιασπώμενα απόβλητα
Πρόκειται για απόβλητα που περιλαμβάνουν οποιαδήποτε οργανική ύλη που μπορεί να διασπάται σε διοξείδιο του άνθρακα, νερό, μεθάνιο ή άλλα απλά οργανικά μόρια. Επίσης περιλαμβάνουν ορισμένα ανόργανα υλικά που μπορούν να αποσυντεθούν από βακτήρια. Αυτός ο τύπος αποβλήτων χωρίζεται σε απορρίμματα κουζίνας (χαλασμένα τρόφιμα, ψάρια, οστά κ.α.) και λιπασματοποιήσιμα απόβλητα (φρούτα και λαχανικά, σπόροι, σκληρά κελύφη, φύλλα, γρασίδι κ.α.)
Μη βιοδιασπώμενα απόβλητα
Είναι ένας τύπος απορριμμάτων των οποίων τα ακατέργαστα συστατικά δεν μπορούν να διασπαστούν από τον αέρα, το χώμα ή το νερό σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτός ο τύπος αποβλήτων κατηγοριοποιείται σε ανακυκλώσιμα: γυάλινες φιάλες, μεταλλικά δοχεία, πλαστικό, αλουμίνιο, χαρτί, χαρτοκιβώτια, πάνες, κεραμικά, χαλιά, συσκευασίες τροφίμων, τσιγάρα κ.λπ.
Ειδικά απόβλητα
Είναι απόβλητα που μπορεί να είναι μολυσματικά για το περιβάλλον και δεν διασπώνται εύκολα. Αυτά τα απόβλητα αποτελούνται από ογκώδη απορρίμματα, ηλεκτρικές συσκευές κ.α. και από επικίνδυνα απόβλητα όπως λαμπτήρες, μπαταρίες, χρώματα κ.α.
Το πλαστικό που κυκλώνει τη γη 450 φορές!
Ο πλανήτης πλήττεται από τις σοβαρές περιβαλλοντικές συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας ενώ οι άνθρωποι και τα ζώα υποφέρουν από την πληθώρα των απορριμμάτων. Η οικονομική ανάπτυξη και η αστικοποίηση κλιμάκωσαν την ποσότητα των αποβλήτων που παράγονται σε πολλές πόλεις έχοντας ως αποτέλεσμα:
- Την ανεξέλεγκτη ρίψη απορριμμάτων σε σκουπιδότοπους που προκαλεί την υποβάθμιση των πολύτιμων πηγών και αυξάνει την τοξικότητα, δημιουργώντας μακροπρόθεσμα περιβαλλοντικά και υγειονομικά προβλήματα.
- Την αδιάκριτη ρίψη απορριμμάτων που οδηγεί στη μόλυνση των επιφανειών.
- Την ανοικτή καύση αποβλήτων που προκαλεί τη ρύπανση του αστικού αέρα.
- Την αποσύνθεση των αποβλήτων που αυξάνει το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τεράστιου αντίκτυπου των απορριμμάτων στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία αποτελούν τα προϊόντα από πλαστικό. Το πλαστικό είναι ένα ευέλικτο, φθηνό, ανθεκτικό και εύκολα επεξεργάσιμο οργανικό υλικό που χρησιμοποιείται σε μια τεράστια γκάμα προϊόντων. Ενώ το πλαστικό χρησιμοποιείται από τις αρχές του 1900, η χρήση διαφορετικών τύπων πλαστικών έχει εκτοξευθεί στα ύψη τα τελευταία 30 χρόνια. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ετήσια παραγωγή πλαστικού το 2012 ήταν πάνω από 200 δισεκατομμύρια κιλά, αρκετά για να κυκλώσουν τη γη πάνω από 450 φορές!
Το όραμα των Οικολογικών Πόλεων (Εco-Cities) και ο σχεδιασμός Πόλεων Μηδενικών Απορριμμάτων (Zero Waste Cities)
Ο κόσμος σήμερα έχει μεγάλη ανάγκη για πόλεις με μηδενικά απόβλητα προκειμένου να μειωθούν οι επιβλαβείς συνέπειες που οφείλονται στην τεχνολογική ανάπτυξη. Ο ορισμός της οικολογικής πόλης (ecocity) σε μια ευρεία έννοια αναφέρεται στην πόλη που βελτιώνει την ευημερία των πολιτών και της κοινωνίας μέσω ενός ολοκληρωμένου αστικού σχεδιασμού και διαχείρισης που αξιοποιεί τα οφέλη των οικολογικών συστημάτων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με στόχο τις μηδενικές εκπομπές και τα μηδενικά απόβλητα.
Η έννοια της πόλης μηδενικών αποβλήτων (zero waste city) είναι ένα υποσύνολο της οικολογικής πόλης που περιλαμβάνει ποσοστό ανακύκλωσης 100% και ανάκτηση όλων των πόρων από τα απορρίμματα που παράγονται στην πόλη. Οι πρακτικές της πόλης μηδενικών αποβλήτων περιλαμβάνουν τη μείωση παραγωγής αγαθών και την επαναχρησιμοποίηση των υλικών, τη σωστή συγκομιδή των σκουπιδιών, την ανακύκλωση, την κομποστοποίηση, τις μονάδες αποτέφρωσης και τους λειτουργία χώρων υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων (ΧΥΤΑ).
Για τη μετατροπή της υπάρχουσας πόλης σε πόλης μηδενικών αποβλήτων απαιτείται η υιοθέτηση συγκεκριμένης στρατηγικής. Αυτή η στρατηγική θα πρέπει να είναι προσιτή και διαχειρίσιμη στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, εφαρμόσιμη στο πολιτικό και τεχνολογικό πλαίσιο και αποτελεσματική στο πλαίσιο της οικονομίας και της τεχνολογίας
Εμείς ως κοινωνοί της Zero Waste φιλοσοφίας
Συχνά η προσέγγιση της zero waste πρακτικής εστιάζει μονάχα στην καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων, αντί να επικεντρώνεται σε πιο περίπλοκα κοινωνικά ζητήματα που αφορούν τα αγαθά, όπως η υπερπαραγωγή εμπορευμάτων και το μάρκετινγκ που προωθεί την υπερκατανάλωση.
Η ατομική μας ευθύνη ως καταναλωτές, είναι μείζονος σημασίας για τη μετάβαση σε έναν κόσμο με χαμηλά ή μηδενικά απορρίμματα. Από την άλλη βέβαια, δεν πρέπει να νιώθουμε ακραία ατομική ευθύνη και να κατηγορούμε τον εαυτό μας συνεχώς για τις καθημερινές επιλογές μας. Αν αποδεχθούμε πως δε μπορούμε όλοι να παράγουμε μηδενικά απόβλητα και αντ’ αυτού επικεντρωθούμε στην υιοθέτηση πρακτικών στην καθημερινή μας ζωή που έχουν ως στόχο τη μείωση ή/και την καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων, τότε σίγουρα είμαστε ένα βήμα πιο κοντά στην αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο.
Ξεκινήστε υπολογίζοντας το οικολογικό σας αποτύπωμα εδώ: https://footprint.wwf.org.uk/
Θεμελειώδεις Zero Waste Πρακτικές:
- Επικεντρωθείτε στην αγορά λιγότερων αγαθών/ Αγοράστε όσα χρειάζεστε & υιοθετήστε μια μινιμαλιστική (minimalism) προσέγγιση της ζωής
- Επενδύστε σε αντικείμενα μεγάλης διάρκειας & αποφύγετε ρούχα ταχείας μόδας (fast fashion)
- Αξιοποιείστε τα βιοδιασπώμενα απόβλητα της κουζίνας σας ως λίπασμα/ Κάντε κομποστοποίηση
- Αναβαθμίστε (upcycle) διάφορα αντικείμενα και υλικά ώστε να μπορείτε να τα επαναχρησιμοποιήσετε
- Επανεξετάστε τις διατροφικές σας επιλογές & προσεγγίστε μια διατροφή πλούσια σε φρέσκα φρούτα, λαχανικά και ανεπεξέργαστα προϊόντα (vegan διατροφή)
- Δικτυωθείτε! Γίνετε μέλος Zero Waste ομάδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στην περιοχή σας ώστε να ενημερώνετε/ενημερώνεστε για νέες πρακτικές.
Και μην ξεχνάτε!
Η περιβαλλοντική βιωσιμότητα είναι υπόθεση όλων μας. Τα οικολογικά μας σχέδια (πόσα καταναλώνω σε σχέση με πόσα θα έπρεπε να καταναλώνω) εξαρτώνται από την πολιτική, πολιτιστική, οργανωτική, τεχνολογική και οικονομική υποδομή του τόπου που ζούμε καθώς και από την προσωπική μας ικανότητα. Η ευθύνη της μετάβασης σε έναν κόσμο με μηδενικά απορρίμματα σηματοδοτεί τη σημασία του ρόλου των κυβερνήσεων ώστε να επιτρέψουν και να ομαλοποιήσουν αυτή τη μετάβαση.
Βιβλιογραφία & Δικτυογραφία
-Zero Waste International Alliance: http://zwia.org/zero-waste-definition/
-Clark, T. (2015). Plastics: Establishing The Path To Zero Waste: Α pragmatic approach to sustainable management of plastic materials. California: CreateSpace.
-El-arab, A. E. (2017). Retrofitting Existing Cities into Zero Waste Cities. Brandenburg: Brandenburg University of Technology.
-Lehmann, S., & Uz Zaman, A. (2011). Urban growth and waste management optimization towards ‘zero waste city’. City, Culture and Society Journal.
-Rebbeck, J. (2017). Problematising Waste: The Zero Waste Movement. The University of Western Australia.
-Song, Q., Li, J., & Zeng, X. (2014). Minimizing the increasing solid waste through zero waste strategy. Beijing: Tsinghua University.
Στόχος μας να αποτελεί την πρώτη επιλογή για κάθε αναγνώστη που θέλει να διανύσει το ταξίδι της ζωής του όμορφα και με θετικό τρόπο.
Αν θέλεις κι εσύ να συμμετέχεις στην ομάδα μας, σαν αρθρογράφος ή συνεργάτης, στείλε μας μήνυμα στο [email protected]
- Γιατί το φθινόπωρο είναι η ιδανική εποχή για να προσελκύσετε την καλύτερη ζωή σας - 10/09/2024
- Εισαγωγή στην Κουνταλίνι - 09/09/2024
- 5 ιδέες για να μην πετάξετε ούτε λεμονόκουπα! - 08/09/2024
